روشهاي آماري ـ رهنمودهاي مربوط به ارزيابي انطباق با الزامات مشخص ایزو

آشنايي با مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به موجب قانون، تنها مرجع رسمي كشور است كه عهده دار وظيفه تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي (رسمي) ميباشد ایزو
تدوين استاندارد در رشته هاي مختلف توسط كميسيون هاي فني مركب از كارشناسان مؤسسه، صاحبنظران مراكز و مؤسسات علمي، پژوهشي، توليدي واقتصادي آگاه ومرتبط با موضوع صورت ميگيرد ایزو سعي بر اين است كه استانداردهاي ملي، در جهت مطلوبيت ها و مصالح ملي وبا توجه به شرايط توليدي، فني و فن آوري حاصل از مشاركت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع شامل: توليدكنندگان ،مصرف كنندگان، بازرگانان، مراكز علمي و تخصصي و نهادها و سازمانهاي دولتي باشد ایزوپيش نويس استانداردهاي ملي جهت نظرخواهي براي مراجع ذينفع واعضاي كميسيون هاي فني مربـوط ارسال ميشود و پس از دريـافت نظـرات وپيشنهادهـا در كـميته ملـي مرتبـط بـا آن رشته طرح ودر صورت تصويب به عنوان استاندارد ملي (رسمي) چاپ و منتشر مي شود ایزو
پيش نويس استانداردهايي كه توسط مؤسسات و سازمانهاي علاقمند و ذيصلاح و با رعايت ضوابط تعيين شده تهيه مي شود نيز پس از طرح و بـررسي در كميته ملي مربوط و در صورت تصويب، به عنوان استاندارد ملي چاپ ومنتشرمي گردد ایزو بدين ترتيب استانداردهايي ملي تلقي مي شود كه بر اساس مفاد مندرج در استاندارد ملي شماره ((5)) تدوين و در كميته ملي مربوط كه توسط مؤسسه تشكيل ميگردد به تصويب رسيده باشد ایزو
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران از اعضاي اصلي سازمان بين المللي استاندارد ميباشد كه در تدوين استانداردهاي ملي ضمن تـوجه به شرايط كلي ونيازمنديهاي خاص كشور، از آخرين پيشرفتهاي علمي، فني و صنعتي جهان و استانداردهـاي بين المـللي استفـاده مي نمايد ایزو
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مي تواند با رعايت موازين پيش بيني شده در قانون به منظور حمايت از مصرف كنندگان، حفظ سلامت و ايمني فردي وعمومي، حصول اطمينان از كيفيت محصولات و ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي، اجراي بعضي از استانداردها را با تصويب شوراي عالي استاندارد اجباري نمايد ایزو مؤسسه مي تواند به منظور حفظ بازارهاي بين المللي براي محصولات كشور، اجراي استاندارد كالاهاي صادراتي و درجه بندي آنرا اجباري نمايد ایزو
همچـنين بمنظـور اطـمينان بخـشيدن به استفاده كنندگـان از خـدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمينه مشاوره، آموزش، بازرسي، مميزي و گواهي كنندكان سيستم هاي مديريت كيفيت ومديريت زيست محيطي، آزمايشگاهها و كاليبره كنندگان وسايل سنجش، مؤسسه استاندارد اينگونه سازمانها و مؤسسات را بر اساس ضوابط نظام تأييد صلاحيت ايران مورد ارزيابي قرار داده و در صورت احراز شرايط لازم، گواهينامه تأييد صلاحيت به آنها اعطا نموده و بر عملكرد آنها نظارت مي نمايد ایزو ترويج سيستم بين المللي يكاها ، كاليبراسيون وسايل سنجش تعيين عيار فلزات گرانبها و انجام تحقيقات كاربردي براي ارتقاي سطح استانداردهاي ملي از ديگر وظايف اين مؤسسه مي باشد ایزو
پيشگفتار
اسـتانـدارد“روشـهاي آمـاري ـ رهنـمودهاي مربـوط به ارزيابـي انطـباق با الـزامـات مشخص ـ قسمت اول - اصـول كلي” كه توسـط كميســيون هاي مربوط تهيــه و تـدوين شـده و درچهاردهمين جلسـه كميته ملي استانـدارد رايانه و فرآوري داده ها مـورخ بيست و چهارم دي ماه 1382 مـورد تصويب قرار گرفته اسـت ، اينك به استناد بند يك ماده 3  قانون اصـلاح قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصـوب بهمن ماه 1371 به عنوان استـاندارد ملي ايران منتشر مي شود  ایزو
براي حفظ همـگامي و هماهنـگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع، علوم  و خدمات، در استانداردهاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديد نظر خواهد شد و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانـداردها ارائه شـود ، در هنـگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت ایزو بنابراين براي مراجعه به استانـداردهاي ايران بايد همواره از آخرين تجديدنظر آنها استفاده كرد  ایزو
در تهيـه و تـدوين اين استـاندارد سعي شـده اسـت كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه ، درحـد امكان بين اين استانـدارد ، استانداردهاي بين المللي و استانـدارد ملي كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود  ایزو
منابع و مأخذي كه براي تهيه اين استاندارد به كار رفته به شرح زير اسـت :
1 – ISO 10576-1 : 2003 Statistical methods – Guidelines for the evaluation of                    
      conformity with specified requirements – Part 1 : General principles
2ـ واژه ها و اصطلاحات آماري ـ مركز آمار ايران ، سال 1382
3ـ واژه نامة رياضي و آمار ـ مركز نشر دانشگاهي ، سال 1376

فهرست مندرجات        صفحه
        
هدف و دامنه كاربرد   ………………………………………………………        4
مراجع الزامي    ……………………………………………………………        5
تعاريف و اصطلاحات   …………………………………………………… ایزو ایزو        6
مشخصات الزامات  …………………………………………………………        9
شكل 1 ـ افراز حوزة مقادير ممكن ويژگي  …………………………………        9
عدم حتميت نتايج   …………………………………………………………        12
ارزيابي انطباق با الزامات ……………………………………………………        13
شكل 2 ـ نمودار جريان شيوة دو مرحله اي …………………………………        16
گزارش دهي نتيجة ارزيابي انطباق   …………………………………………        18
پيوست الف ـ جدول الف ایزو1   ………………………………………………        20
پيوست ب ـ مثالها     ………………………………………………………        21
پيوست پ   ………………………………………………………………        28
كتابنامه    …………………………………………………………………        31
واژه نامه   …………………………………………………………………        32


روشهاي آماري ـ رهنمودهاي مربوط به ارزيابي انطباق با الزامات مشخص
قسمت اول – اصول كلي
1       هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوين اين استاندارد ، تعيين رهنمودهايي براي موارد زير است :
الف) تهية الزاماتي به صورت مقادير حدي براي يك صفت مورد بررسي كميت پذير
ب) بررسي انطباق با اين الزامات در شرايط عدم حتميت نتيجه آزمايش يا اندازه گيري

اين بخش از استانـدارد ملي در مواردي كاربرد دارد كه بتوان عدم حتميت را براساس اصول ارايه
شده در “راهنماي تبيين عدم حتميت در اندازه گيري” (GUM)  به صورت
       معرفي كرد ایزو

واژة عدم حتميت توصيف كنندة تمام اجزاي تغييرپذيري در نتيجة اندازه گيري ، از جمله ، عـدم حتميت ناشي از نمونه گيري است ایزو
اراية دستورالعـمل در مواردي كه آزمايش انطباق به نتيـجة مشخصي نمي رسـد در دامنة كاربرد اين استاندارد ملي قرار ندارد ایزو
يادآوري : هيچ محـدوديتي در مـورد طبيعت نهادهاي موضـوع الزامات و صفت مورد بررسيهاي كميت پذير وجود ندارد ایزو مثالهايي از نهادها همراه با صفت مورد بررسيهاي كميت پذير در جدول الف ایزو1 ارايه شده است ایزو

(1) Guide to the expression of uncertainty in measurement (GUM : 1993)
2        مراجع الزامي
مدارك زير حاوي مقرراتي اسـت كه در متن اين استاندارد به آنها ارجاع داده شده اسـت  ایزو به اين ترتيب ، آن مقررات جزيي از اين استاندارد محسوب مي شود  ایزو در مـورد مراجع داراي تاريخ چاپ
و / يا تجديد نظر ، اصـلاحيــه ها و تجديد نظرهاي بعدي اين مدارك مورد نظر نيست  ایزو معهـذا  
بهتر اسـت كاربران ذينفـع اين استانـدارد كاربرد آخرين اصـلاحيه ها و تجديد نظرهاي مـدارك
الزامي زير را مـورد بررسي قرار دهند ایزو در مورد مراجع بدون تاريخ چاپ و / يا تجديد نظر، آخرين چاپ و / يا تجديد نظر آن مدارك الزامي ارجاع داده شده مورد نظر اسـت ایزو
استفاده از مراجع زير براي كاربرد اين استاندارد الزامي اسـت :
ISO 3534-1 : 1993, Statistics – Vocabulary and symbols – Part 1 : Probability and general statistical terms

ISO 3534-2 : 1993, Statistics – Vocabulary and symbols – Part 2 : Statistical quality control

ISO 5725-1 : 1994, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results – Part 1 : General principles and definitions

ISO 5725-2 : 1994, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results – Part 2 : Basic method for the determination of repeatability and reproducibility of a standard measurement method

ISO 5725-3 : 1994, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results – Part 3 : Intermediate measures of the precision of a standard measurement method

ISO 5725-4 : 1994, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results – Part 4 : Basic method for the determination of the trueness of a standard measurement method

ISO 5725-5 : 1998, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results – Part 5 : Alternative methods for the determination of the precision of a standard measurement method

ISO 5725-6 : 1994, Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results – Part 6 : Use in practice of accuracy values

Guide to the expression of uncertainty in meqsurement (GUM : 1993)
3        تعاريف و اصطلاحات  
در اين استانـدارد علاوه بر واژه ها و اصطلاحات ارايه شده در استاندارد بين المللي ISO 3534-1 وISO 3534-2    واژه ها و اصطلاحات زير به كار مي رود ایزو

3-1        مقادير حدي (حدود مشخصات)
 مقادير مشخصي از صفت مورد بررسي كه كرانهاي بالا و يا پايين مقادير مجاز را مي دهد

3-2       حد پايين مشخصات
كران پايين مقادير مجاز صفت مورد بررسي

3-3        حد بالاي مشخصات  
كران بالاي مقادير مجاز صفت مورد بررسي

3-4     آزمايش انطباق
يك ارزيابي سيستماتيك از طريق آزمايش ميزان رعايت الزامات مشخص يك كالا ، فرآينـد ، يا خدمت

3-5     ناحية مقادير مجاز
بازه يا بازه هاي دربردارندة همة مقادير مجاز صفت مورد بررسي
يادآوري : مقادير حـدي متعلق به ناحيـة مقادير مجـاز اسـت مگـر اينـكه خلاف آن در توصيف مشخصات ذكر شود ایزو
3-6     ناحية مقادير غير مجاز
بازه يا بازه هاي دربردارندة همة مقادير غير مجاز صفت مورد بررسي
يادآوري : شكل 1 انـواع گوناگون افـراز ناحيـة مقادير ممكن صفت مـورد بررسي را به نواحـي مقادير مجاز و مقادير غير مجاز نمايش مي دهد ایزو

3-7     بازة عدم حتميت
بازة ناشي از اندازه گيري عملي صفت مورد بررسي و عدم حتميت آن اسـت ایزو اين بازه دربرگيرندة مقاديري است كه به طور منطقي مربوط به اين صفت مورد بررسي باشد ایزو
يادآوري 1 : يك بازة عدم حتميت مي تواند به شرح بند 6-2-1   راهنماي تبيين عدم حتميت در اندازه گيري (GUM : سال 1993) بازه اي متقارن حول نتيجة اندازه گيري باشد ایزو
يادآوري 2 : هـرگاه عـدم حتميت فقط به روش ارزيابـي نـوع A   مـؤلفـه هاي عـدم حتميت به دست آمده باشـد ، بازة عدم حتميت مي توانـد در قالب بازة اطمينان براي مقدار صفت مـورد بررسي باشد ایزو (مثلاً به بند 2-57 ايزو 1-3534 سال 1993 و بند 3- G راهنماي تبيين عدم حتميت در اندازه گيري ، GUM : سال 1993 مراجعه كنيد) ایزو

3-8     بازة اطمينان دو طرفه
هـرگاه    و    توابعي از مقادير مشاهده شـده ،    پارامتري از جامعه كه بايد برآورد شود ، و    (   مقـداري ثابت ، مثبت و كمتر از   ) باشـد ، بازة بين    و    يك بازة اطمينان دو طرفة    براي    خواهد بود ایزو
(1) پيوست پ را ببينيد ایزو
3-9     ضريب اطمينان (سطح اطمينان )
سطح يا ضريب اطمينان  ، احتمال متناظر با يك بازة اطمينان (بازة پوشش آماري) است ایزو
4        مشخصات الزامات
4-1     الزامات براي تعريف مقادير حدي
4-1-1    نهاد بايد به روشني و بدون ابهام مشخص شود ایزو
4-1-2    صفت مـورد بررسي كميت پذير نهاد ، بايد به روشني و بدون ابهام مشخص شود ایزو مقدار صفت مورد بررسي بايد به شيوة اندازه گيـري يا آزمايش تعيين شود تا امكان ارزيابي عدم حتميت اندازه گيري فراهم آيد ایزو
4-1-3    شيوة اندازه گيري يا آزمايش بايد استاندارد باشد ایزو
4-1-4    عدم حتميت اندازه گيري نبايد به صورت صريح يا حتي ضمني در تعيين مقادير حدي مورد اشاره قرار گيرد ایزو
 

يادآوري :   معرف حوزة مقادير مجاز و    معرف حوزة مقادير غير مجاز است ایزو
حدود مشخصات با     ،    ،    ،    و    معرفي شده اند ایزو

شكل 1   افراز حوزة مقادير ممكن صفت مورد بررسي

4-2     گزارش دهي مقادير حدي
نحوة گزارش مقادير حـدي ، بايد بر اساس الزامات ارايه شده در بندهاي 4-1-1 و 4-1-2  باشد ایزو
دامنة تغييـرات مقادير مجاز يك صفت مورد بررسي كميت پذير ممكن اسـت تنها به يك طرف يا به هر دو طرف محدود شود ایزو بنابراين ، حدود بر دو نوع اند
ـ حدود دو طرفه ، مركب از حد بالا و حد پايين
ـ حد يك طرفه ، يعني يك حد بالا ، يا يك حد پايين

مثال 1   حدود دو طرفه
نهاد را به صـورت يك بشكه روغن موتور و صفت مورد بررسي آن را گرانروي سينماتيك روغن در نظر بگيريد ایزو در اين صورت ، الزامات براي صفت مورد بررسي مي تواند به شرح زير باشد :
گرانروي سينماتيك نبايد از     كمتر و از    بيشتر باشد ایزو

مثال 2   حدود دو طرفه
نهاد را انباشته اي از بطري روغن خوراكي و صفت مورد بررسي آن را متوسط نقطة جوش روغن موجود در بطري در فشار هواي  كيلو پاسكال در نظر بگيريد ایزو در اين صورت ، الزامات براي صفت مورد بررسي مي تواند به شرح زير باشد :
متوسط نقطة جوش روغن بايد در بازة    تا      باشد ایزو

مثال 3   حد بالاي يك طرفه
نهاد را محـموله اي از نفت خام و صفت مورد بررسي را جزء جرمي گوگرد نفت در نظر بگيريد ایزو
در اين صورت ، الزامات براي صفت مورد بررسي مي تواند به شرح زير باشد :
جزء جرمي گوگرد نبايد از    درصد بيشتر باشد ایزو

مثال 4   حد بالاي يك طرفه
نهاد را يك انسان و صفت مورد بررسي را ميزان غلظت سرب خون وي در نظر بگيـريد ایزو در اين صـورت ، الزامات براي صفت مورد بررسي مي تواند به شرح زير باشد :
ميزان غلظت سرب خون نبايد از     ميكرون مول در ليتر بيشتر باشد ایزو

مثال 5   حد پايين يك طرفه
نهاد را انباشته اي از قير و صفت مورد بررسي را حل پذيري قير در نفت در دماي  در نظر بگيريد ایزو در اين صورت ، الزامات براي صفت مورد بررسي مي تواند به شرح زير باشد :
حل پذيري قير در نفت در دماي    نبايد از جزء جرمي    درصد كمتر باشد ایزو

مثال 6   حد بالاي يك طرفه
نهاد را محـموله اي از سيب و صفت مـورد بررسـي را جزء جرمي آلودگي سيبها به آفات در نظر بگيريد ایزو در اين صورت ، الزامات براي صفت مورد بررسي مي تواند به شرح زير باشد :
جزء جرمي آلودگي سيبها به آفت بايد از    درصد كمتر باشد ایزو
نظر به تغييـرپذيري تـودة سيبها ، جزء جرمي آلودگي سيبها معمولاً با درصد تعداد سيبهاي آلوده متفاوت است ایزو
يادآوري : در بسياري مـوارد (مثلاً در زمينة محيط زيست) ، يك حـد ضمني اضـافي مانند صفر
درصد، صفر كيلوگرم بر ليتر ، و   درصد را به هنگام بررسي حدود يك طرفه مي توان ناديده
گرفت زيرا اين حدود ضمني ، حدودي نظري يا فيزيكي اند و بنابراين ذكر آنها لازم نيست ایزو

5        عدم حتميت نتايج
5-1     كليات
در مقايسـه نتيـجة يك انـدازه گيـري يا آزمايش با مقاديـر حـدي ، بايـد عـدم حتميت نتيـجة اندازه گيري را در نظر گرفت كه نتيـجة به دسـت آمده لزوماً حتمي نيست ایزو عـدم حتميت بايد بر اساس توصيه هاي راهنماي تبيين عدم حتميت در اندازه گيري (GUM : سال 1993) تعيين شود ایزو به منظور شناسايي برخي از مؤلفه هاي تشكيل دهندة عدم حتميت از بخشهاي 1 تا 6 ايزو 5725  نيز مي توان كمك گرفت ایزو
يادآوري : معناي مطلب اخير اين اسـت كه تأثير همة مراحل شيوة اندازه گيري و همچنين تأثير نمـونه گيري بر عدم حتميت بايد لحاظ شود ایزو

5-2     گزارش دهي عدم حتميت نتيجة اندازه گيري
نتيـجة انـدازه گيري صفت مورد بررسي مورد نظر و عدم حتميت آن را بايد به صـورت بازة عدم حتميت ارايه كرد ایزو هرگاه اين بازه يك بازة اطمينان باشـد ، ضريب اطمينان  بايد همراه با بازه گزارش شود (بندهاي 2-57 و 2-59  ايزو 1-3534 : سال 1993 را ببينيد) ایزو در غير اين صورت بايد ضريب پوشش بازه عدم حتميت را گزارش كرد (بند 6-2-1 راهنماي تبيين عدم حتميت در اندازه گيري، GUM : سال 1993 را ببينيد) ایزو
6        ارزيابي انطباق با الزامات
6-1     كليات
آزمايش انطباق ، آزمايشي سيستماتيـك براي ارزيابي انطباق با الـزامات (از طريق اندازه گيري) است ایزو
هـدف از اين آزمايش ، حصول اطمينان از اين اسـت كه نهاد ، الزامات مشخص شده را برآورده  كـند ایزو ايـن بخش از اسـتانـدارد توصـيه مي كـند كه آزمايش انطـباق به صـورت يك شـيوة دو مرحله اي اجرا شـود ایزو براي مواردي كه شيوة دو مرحله اي قابل اجرا نباشد يا به دليلي نبايد اجرا شود ، شيوه اي يك مرحله اي به كار گرفته مي شود ایزو
در اجراي شيوة دو مرحله اي ، براي ارزيابي سازگاري نتايج اندازه گيري حاصل از دو مرحله بايد از شيوه هاي مناسبي استفاده كرد ایزو
يادآوري : مزيت شيوة دو مرحـله اي نسبت به شيوة يك مرحله اي در اين است كه در شيوة دو مرحله اي احتمال اعلام انطباق نهادهاي داراي مقادير مجاز نزديك به مقدار (مقادير) حدي ، به طور قابل ملاحظه اي بيشتر اسـت و ضعف شيوة دو مرحله اي در اين اسـت كه احتمال پذيرش انطباق نهادهاي داراي مقادير غير مجاز نزديك به مقدار (مقادير) حدي در آن كمي بيشتر است ایزو
در مورد اخير اگر اين احتمال افزايش يافتة پذيرش انطباق نهادهاي نامنطبق قابل قبول نباشـد ، بايد از شيوة يك مرحله اي استفاده كرد ایزو

6-2     آزمايش انطباق دو مرحله اي
6-2-1    مرحلة 1
شيوة اندازه گيري اجرا و عدم حتميت نتيجة اندازه گيري محاسبه شود ایزو تنها در صورتي مي توان از انطباق با الزامات اطمينان حاصل كرد ، كه بازه عـدم حتميت نتيجة انـدازه گيري درون ناحية
مقادير مجاز قرار گيرد ایزو
مرحلة دوم آزمايش را بايد فقط در صورتي اجرا كرد كه بازة عدم حتميت محاسبه شده در مرحلة اول ، يك حد مشخصات را دربر گيرد ایزو

6-2-2    مرحلة 2
شيوة انـدازه گيري يك بار ديگر اجرا و تركيب مناسبي از نتايج دو اندازه گيري چنان تعيين شود كه نتيجة نهايي اندازه گيري همراه با عدم حتميت اين نتيجه را فراهم آورد ایزو
تنها وقتي مي توان از انطباق با الزامات اطمينان حاصل كرد كه بازة عـدم حتميت نتيـجة نهايي اندازه گيري درون ناحية مقادير مجاز قرار گيرد ایزو
اگر در پايان مرحـلة اول يا در پايان مرحـلة دوم ، در مورد انطباق اطمينان حاصل شود مي توان طبق جملة آخر بند 7-2 دربارة انطباق اظهار نظر كرد ایزو
يادآوري 1 : تحت اين شـرايط هـرگاه يـكي از حـدود بـازة عـدم حتميت بر يك مقـدار حـدي مشخصات منطبق شود ، همچنان بازة عدم حتميت درون ناحية مقادير مجاز محسوب مي شود ایزو
اگر بازة عـدم حتميت نتيـجة انـدازه گيري بعد از مرحـلة‌ اول يا دوم تمـاماً درون ناحيـة مقـادير غيـر مجاز قرار گيـرد ، مي تـوان از عـدم انطباق با الزامات اطمينان حاصل و طبق جمـلة آخـر بند 7-3 دربارة آن اظهار نظر كرد ایزو
يادآوري 2 : تحـت اين شـرايط هــرگاه يكـي از حـدود بازة عـدم حتميت بر يك مقـدار حـدي مشخصات منطبق شـود ، همچـنان بازة عـدم حتميت درون ناحيـة مقاديـر غيـر مجاز محسوب مي شود ایزو
هرگاه بازة عدم حتميت حاصل از مرحلة 2 تنها يكي از دو حد مشخصات را دربر گيرد ، آزمايش انطباق نتيجة روشني ندارد و مي توان طبق جملة آخر بند 7-4 دربارة آن اظهار نظر كرد ایزو
يادآوري 3 : لازم نيست شيوه هاي اندازه گيري مورد استفاده در دو مرحله ، يكسان باشد ایزو
تركيب مناسب نتايج مرحلة اول و دوم كه در مرحلة‌ 2 (بند 6-2-2) به آن اشاره شد ، اين مورد را هم دربر مي گيرد كه تنها از نتيجة مرحلة 2 به عنوان نتيجة نهايي اندازه گيري استفاده شود ایزو
شكل 2 ، نمودار گردش كار شيوة دو مرحله اي انطباق را نمايش مي دهد ایزو
6-3     آزمون انطباق يك مرحله اي
شيوة اندازه گيري اجرا و عدم حتميت نتيجة اندازه گيري محاسبه‌ مي شود ایزو
تنها هنـگامي مي تـوان از انطباق با الـزامات اطمينان حاصل كرد كه بازة عـدم حتميت نتيـجة اندازه گيري درون ناحية مقادير مجاز قرار گيرد ایزو
يادآوري 1 : تحت اين شرايط اگر يكي از حدود بازة عدم حتميت بر يك مقدار حـدي مشخصات منطبق شود ، همچنان بازة عدم حتميت درون ناحية مقادير مجاز محسوب مي شود ایزو
در صورتي كه بازة عدم حتميت نتيجة اندازه گيري تماماً درون ناحية‌مقادير غير مجاز قرار گيرد ، مي توان عدم انطباق با الزامات را اعلام و طبق جملة آخر بند 7-3 دربارة آن اظهار نظر كرد ایزو
يادآوري 2 : تحت اين شرايط اگر يكي از حدود بازة عدم حتميت بر يك مقدار حـدي مشخصات قـرار گيـرد ، همچنان بازة عدم حتميت درون ناحية مقادير غير مجاز محسوب مي شود ایزو
هـرگاه بازة عـدم حتميت يك حـد مشخصات را دربر گيرد ، آزمايش انطباق به نتيـجة روشني نمي رسد و مي توان طبق جملة آخر بند 7-4 در مورد آن اظهار نظر كرد ایزو

6-4     اراية بازة عدم حتميت به صورت بازة اطمينان
مطالب اين بند به مواردي اشاره دارد كه در آنها بازة عدم حتميت به صورت يك بازة اطمينان با ضريب   ارايه شـود (بند 5-2 را ببينيد) ایزو هـرگاه مشخصات برحسب يك حـد يك طـرفه (حالت الف و ب شكل 1) داده شود ، احتمال اعلام ناصحيح انطباق براي شيوة يك مرحله اي ، حـداكثر    و براي شيوة دو مرحله اي ، حـداكثر     اسـت ایزو در حالت حـدود دو طرفة مشخصات (حالت ج يا د شـكل 1) احتـمال اعـلام ناصحيح انطـباق به متوسط طول بازة عـدم حتميت بستگي دارد ایزو به هر صورت ، هرگاه متوسط طول تنها درصد كوچكي از تفاوت بين حدود مشخصات را تشكيل دهـد ، هنوز مي تـوان از عبارت فـوق براي احتمال اعلام ناصحيح انطباق استفاده كرد ایزو
هـرگاه بتوان فرض كرد كه عدم حتميت انـدازه گيريها كاملاً معلوم اسـت (يعني عدم حتميت از طريق مشاهـدات محاسبه نشـود) ، مي توان احتمال اعلام انطباق با الزامات و احتمال به دسـت آمدن نتيجه اي غير روشن از آزمايش انطباق را محاسبه كرد ایزو
يادآوري : مثالها در ايزو 2-5761 ارايه خواهد شد ایزو   

6-5     عدم نتيجه گيري روشن از آزمايش انطباق
به طور اخص هنـگامي كه مقـدار صفت مورد بررسي نزديك به حـد مشخصات باشـد ، احتمال زيادي براي عـدم نتيجه گيـري روشن از آزمايش انطباق مي رود ایزو چنين وضعيتي اصـولاً گرچه ناخوشايند است ولي اگر قرار باشد اعلام انطباق با الزامات توجيه كنندة جملة آخر بند 7-2 باشد، اجتناب ناپذير است ایزو

7        گزارش دهي نتيجة ارزيابي انطباق
7-1     كليات
به خاطر وجود تغييرپذيري در اندازه گيري ، هرگونه اظهار نظر بر اساس انـدازه گيريها مي تواند نادرست باشـد ایزو بنابراين طراحي شيوة اندازه گيـري و شيوة آزمايش بايد اين مطلب را در گزارش آزمايش انطباق مدنظر داشته باشد ایزو
به هنـگام گزارش نتيـجة هر آزمايش انطباق ، اظـهارات ارايه شده در زمينة حصول اطمينان از انطباق (بند 7-2) ، عدم انطباق (بند 7-3)، يا به نتيجه نرسيدن آزمايش (بند 7-4)، بايد به كمك تمام شواهد تقويت شود ایزو
7-2     حصول اطمينان از انطباق
هرگاه بازة عـدم حتميت نتيجة انـدازه گيري درون ناحية مقادير مجاز قرار گيـرد (بندهاي 6-1 و 6-2 را ببينيد) ، مي توان از انطباق اطمينان حاصل كرد ایزو
حصول اطمينان از انطباق بايد در قالب جملة زير ارايه شود :
آزمايش انطباق نشان داده است كه بدون هيچ ترديد مستدل مقدار صفت مورد بررسي با الزامات مطابقت دارد ایزو

7-3     حصول اطمينان از عدم انطباق
هـرگاه بازة عدم حتميت نتيـجة‌ آزمايش درون ناحية‌ مقادير غير مجاز قرار گيرد (بندهاي 6-1 و 6-2 را ببينيد) ، مي توان از عدم انطباق اطمينان حاصل كرد ایزو
حصول اطمينان از عدم انطباق بايد در قالب جملة زير ارايه شود :
آزمايش انطباق نشان داده است كه بدون هيچ ترديد مستدل مقدار صفت مورد بررسي با الزامات مطابقت ندارد ایزو

7-4     عدم نتيجه گيري روشن از عدم انطباق
هـرگاه نتـوان مطابق با بندهاي 6-1 يا 6-2 از انطباق يا عـدم انطباق با الزامات اطمينان حاصل كرد ، آزمايش انطباق فاقد نتيجه اي روشن است ایزو
گزارش آزمايشي كه به نتيـجه گيري روشني نرسيده اسـت بايد در قالب جملة زير ارايه شود :
آزمايش انطباق نتوانسته اسـت بـدون هيچ گونه ترديد مستدل نشان دهـد كه مقدار صفت مورد بررسي بر الزامات منطبق است يا نه ایزو
پيوست ب
مثالها
(اطلاعاتي)
ب ایزو1   كليات
مثالهاي زير تنها برخي از تركيبات نهادها و صفات مورد بررسي كميت پذير ارايه شـده در جدول الف ایزو1 را پوشش مي دهـد ایزو مثالها معـرف هيچ تركيب مهم خاصي از نهاد و صفت مـورد بررسـي نيست ایزو

ب ایزو2   مثال 1
در يك سري شفت فولادي خوب پرداخت شـده با ابعاد نامي     ، حـدود مشخصات براي قطر (قطر دو نقطه اي) هر شفت ،   و   است ایزو بدين ترتيب ، نهاد همان شفت و صفت مورد بررسي ، قطر آن است ایزو
انـدازه گيـريها به وسيلة انتهاي ثابت و تخت يك كوليس ميـكرومتر خارج سنج آنالوگ با دامنة
سنجش صفر تا    ميلي متر و فاصـلة
       درجه بندي ورنيه   ميلي متر انجام مي گيرد ایزو
عدم حتميت استاندارد اندازه گيري ، يعني    از تعدادي عامل مؤثر آن ( بند ب ایزو2 از  ISO/TS 14253-2 : 1999  را ببينيد) محاسبه مي شود ایزو به دلايل اقتصادي، به جاي يك آزمايش دو مرحلـه اي ، يك آزمايش انطـباق يك مرحلـه اي بـراي هـر يك از شفتـها انجـام گرفت ایزو بازه هاي عدم حتميت مطابق بنـد  6-2-1  راهنـماي تبيين عدم حتميت در اندازه گيري (GUM : سال 1993) با استفاده از ضريب پوشش     محاسبه شد ایزو بازه هاي عـدم حتميت
(1) پيوست پ را ببينيد ایزو
حـول انـدازه گيـريهـاي سـه شفـت عبـارت بـودنـد از    ميلـي متـر ،   ميـلي متـر و   ميلي متر ایزو مطابق بند 6-3 ، شفت اول ، نامنطبق و شفت سوم ، منطبق با الزامات اعلام مي شود در حالي كه آزمايش انطباق شفت دوم به نتيجة روشني نمي رسد ایزو

ب ایزو3   مثال 2
به موجب فهرستي از مقادير حـدي ، غلظت سرب خون افراد نبايد از    ميكرون مول در هر ليتر فراتر رود ایزو پس، نهاد ، خون يك انسان اسـت ایزو صفت مـورد بررسي نيز ميزان فلز موجـود در خون به هنـگام گرفتن نمونه از خون اسـت ایزو وقتي يك شيوة دو مرحله اي به كار گرفته شـود ، نمونة خون به دو نمونة فرعي تقسيم مي شـود تا فقط در صورتي كه بعد از مرحلة اول بازة عدم حتميت يك مقدار حدي را در بر گيرد (بند 6-2 را ببينيد)، اندازه گيـري روي نمـونـة فرعي دوم انجام پـذيرد ایزو اندازه گيـريها بر اساس يك شيـوة استانـدارد انجام مي گيـرد كه با عـدم حتميت    ميـكرون مـول در هـر ليتـر عمـل مي كنـد ]   و   [    ایزو بازة عدم حتميت هر اندازه گيري مي تواند به صـورت يك بازة اطمينان   براي مقدار صفت مورد بررسي ارايه شـود ]   و   [  ایزو هرگاه   اندازه گيـري مستقل ، هر يك با عدم حتميت    انجام شـود و ميانگين حسابي اندازه گيريها   باشد ، بازة اطمينان به صورت
 
ارايه مي شود كه در آن    چندك    توزيع نرمال استاندارد است ]   [  ایزو

(1) اعداد داخل كروشه به رديف استانداردهاي كتابنامه اشاره دارد ایزو
غلظت سرب خون شخص خاصي اندازه گيري مي شود ایزو اين شخص تنها از طريق صرف غذاي روزانه و گازهاي خروجي ناشي از سوخت وسايل نقليه در معرض جذب سرب قرار مي گيرد ایزو
برآورد غلظت سرب از طريق اندازه گيري نمونة فرعي اول  خون به صورت   ميـكرون مول در هر ليتـر محاسـبه مي شـود ایزو بازة عـدم حتميت به صـورت يك بازة اطمينان
  درصد عبارت از ]   ،   [  ميكرون مول در هر ليتر اسـت ایزو نظر به اينـكه اين بازه تماماً درون ناحية انطباق قرار دارد ، بر اساس بند 6-3 ، انطباق با الزامات اعلام مي شود ایزو
غلظت سرب خون شخص ديگـري كه در معـرض منبع ديگر جـذب سرب از طريق كار روزانه اسـت نيـز انـدازه گيـري مي شـود ایزو نتيـجة انـدازه گيـري از نمـونة فـرعي اول   معادل    ميـكرون مـول در هر ليتر و بازة اطمينان   درصد متناظر براي غلظت سرب
]   و   [  ميكرون مول در هر ليتر است ایزو چون اين بازه در بر گيرندة مقدار حدي است ، نمـونة دوم   نيز مـورد انـدازه گيـري قرار مي گيـرد و اين بار نتيـجة اندازه گيري    ميكرون مول در هر ليتر مي شود ایزو
انـدازه گيـريهاي دو مرحـله در قالب    ميـكرون مول در ليتـر تركيب مي شـود ایزو بازة اطمينان براي غلظت سرب بر اساس ميانگيـن حسـابي دو برآورد با فرمـول بالا   محاسبه شده و به بازة ]   ،   [ ميكرون مول در ليتر مي انجامد ایزو مقـدار حـدي درون اين بازه قرار دارد ایزو بنابراين نمي توان نتيجه گرفت كه غلظت سرب با الزامات انطباق دارد ایزو به طريقي همانند نمي توان نتيجه گرفت كه غلظت سرب با الزامات انطباق ندارد ایزو بدين ترتيب، بر اساس بند 6-3 دو آزمايش انطباق به نتيجة روشني نمي رسند ایزو
بايد تأكيد كرد كه شيوة اجراي آزمايش انطباق براي غلظت سرب در خون انسان به شرح فوق معادل شيوة استانداردي كه در حال حاضر مورد استفاده قرار دارد نيست ایزو
ب ایزو4   مثال 3
در يك ناحيه كل جرم كادميوم (Cd) در تخليه آب از نيروگاه نبايد در بيش از   درصد روزهاي دورة اندازه گيـري از   گرم در روز فراتر رود ایزو بنابراين نهاد ، فرآيند تخليه روزانة آب از نيروگاه و صفت مـورد بررسي مـورد نظر صدك   درصد (يعني چندك   ) در تـوزيع مقـدار كادميـوم تخليه شده در هر روز است ایزو حد بالاي مشخصات براي صدك ،  گرم كادميوم است ایزو بررسيهاي مقدار روزانة كادميـوم در فرآيند آب تخليه شده دلالت براين دارد كه مقـدار كادميـوم به وسيـلة يك تـوزيع نرمال لـگاريتمي قابل تعـريف اسـت ایزو حـد بالاي اطمينان يعني  ، در يك بـازة اطمينان يك طرفه براي چندك   در توزيع نرمال لگاريتمي بر اساس يك نمونة متشكل از    اندازه گيري مستقل عبارت است از
 
كه در آن   ميانگين حسابي لگاريتم    مشاهده ،    انحراف معيار لگاريتم    مشاهده؛
   چنـدك    از تـوزيع    نامركزي با    درجـة آزادي و   پارامتـر نامركزيت است ایزو
اگر    معرف چندك     از توزيع نرمال استاندارد باشد ،    به صورت   ارايه مي شود ایزو يك آزمايش انطباق يك مرحله اي بر    نمونة آب تخليه شده در روز انجام مي شود كه يك به يك به طور متـوالي در يك دورة    روزه مورد نمـونه گيـري قرار مي گيرد ایزو مقـدار كادميوم در هر نمـونه انـدازه گيري مي شـود و با فرض همـگني مقـدار كادميوم موجود در آب تخليه شده ، مقدار كادميوم تخليه شدة روزانه برآورد مي شـود ایزو عـدم حتميت نتايج اندازه گيـري (يعني مقدار كادميوم در آب تخليه شده در روز) در مقايسه با تغييرپذيري در كادميوم تخليه شـده طي روزهاي متفاوت قابل اغماض است ایزو
ده مشاهده از مقدار كادميوم تخليه شده در روز به شرح زير (برحسب گرم) به دست آمده است :
 
ميانگين حسابي و انحراف معيار لگاريتم طبيعي مشاهدات عبارت است از
          و           
چون    است ، داريم    ، و در نتيجه ،    است ایزو
در يك بازة اطمينان    درصد (يعني   ) براي صدك   درصد ، داريم
 
بنابراين ، حـد بالاي بازة اطمينان يك طرفة   درصد براي صدك    درصد در تـوزيع مقدار روزانة كادميوم موجود در آب تخليه شده عبارت است از
 
با توجه به اينكه     است ، مي توان انطباق با الزامات را اعلام كرد ایزو

ب ایزو5   مثال 4
مادة كاني دولوميت اسـكانديناوي به طور عادي حاوي درصـد ناچيـزي اليـاف آزبست اسـت كه مي تواند سلامتي افرادي را كه با آن سروكار دارنـد به خطر اندازد ایزو بنابراين ، به دلايل بهداشتي براي جزء جرمي آزبست موجود در دولوميت اسـكانديناوي مورد مصرف در صنعت ، يك حد بالا مشخص شـده اسـت ایزو حد بالاي مشخصات ، جزء جرمي  (  درصد) اسـت ایزو پيش از آنكه فرآوري انباشته هاي دولوميت انجام گيـرد بايد آزمايش انطباق با اين مشخصات روي آنها انجام شود ایزو
بنابراين، انباشتة دولوميت نهاد و صفت مورد بررسي آن جزء جرمي   الياف آزبست در انباشته
است يعني مشخصات به صورت    درصد است ایزو
براي برآورد جزء جرمي، تعدادي نمونة اوليه از انباشته انتخاب و از هر يك از آنها تعداد مشخصي
نمـونـة آزمايشـگاهي ايجاد و در تحليل به كار گـرفتـه مي شـود ایزو سپس ميانگيـن جـزء جـرمي به دست آمده در نمونه هاي آزمايشگاهي متناظر با هر نمونة اوليه محاسبه مي شود ایزو هرگاه تعداد نمـونه هاي آزمايشـگاهي بزرگ باشـد ، مي دانيم كه توزيع اين ميانگينـها ( به ازاي نمونه هاي اوليه) به خوبي مي تواند با توزيع نرمال با ميانگين   و واريانس   تقريب زده شود ایزو
واريانس   در بردارنـدة اثراتـي از تغييـرپذيري بين نمـونـه هاي اوليـه ، تغييـرپذيري درون نمونه هاي اوليه و عدم حتميت مرتبط با تجزية نمونه هاي آزمايشگاهي است ایزو
هرگاه   نمونه اوليـه مورد تجزيه قرار گيـرند و تعداد يكساني نمونة آزمايشـگاهي از هر يك از آنها تشكيل شـود ، جزء جرمي (يعني  ) الياف آزبست در انباشته ، به صـورت ميانگين حسابي نتايج حاصل از نمونه هاي اوليه   برآورد مي شود ، يعني
 
با اين فرض كه مشاهدات مستقل همگي واريانس يكساني دارنـد،  به وسيـله واريانس نمونه به صورت زير برآورد مي شود:
 
بازة اطمينان   براي    عبارت است از
 
كه    چندك     توزيع    با    درجة آزادي است ]   [  ایزو
انباشته اي از دولوميت اسكانديناوي به منظور آزمايش انطباق با مشخصات ، براي مقدار آزبست ارايه شـد ایزو نظر به وقتگير بودن بسيار شيوة اندازه گيري ، تصميم گرفته شـد كه آزمايش انطباق به شيوه اي دو مرحله اي روي پنج نمونه اوليه در مرحلة اول و روي چهار نمونه اوليه در مرحلة دوم انجام گيرد ایزو از هر نمونه اوليه نيز    نمونة آزمايشگاهي براي تحليل انتخاب شد ایزو
در مرحلة اول نتايج زير (برحسب جزء جرمي آزبست) به دست آمد:
    ؛       ؛         ؛         ؛    
بر اساس اين مشاهدات و با استفاده از    بازة اطمينان
 
براي    به دست آمـد ایزو چون حد مشخصات يعني    درصد درون اين بازه قرار دارد ، تصميم گرفته شـد كه مرحـلة دوم آزمايش انطباق آغاز و    نمونة آزمايشـگاهي به دست آمـده از هر يك از چهار نمونه اوليه ديگر مورد تجزيه قرار گيرد ایزو از اين نمونه ها نتايج زير به دست آمد:
      ؛       ؛        ؛     
با استفاده از شيوة فوق ، بازة اطمينان به صورت
 
به دست مي آيـد ایزو چون اين بازه نيز حـد مشخصات را در بر مي گيـرد ، انطباق با الزامات نشان داده نمي شود ایزو




پيوست پ  
تعاريف برخي از اصطلاحات ارايه شده در  GUM  و  ISO/TS 14253-2
(اطلاعاتي)
پ ایزو1    ضريب پوشش
ضريبي عـددي اسـت كه به عنوان مضرب عدم حتميت استانـدارد مركب به كار مي رود تا عدم حتميت بسط يافته را به دست دهد ایزو معمولاً مقدار اين ضريب در دامنه 2 تا 3 است ایزو

پ ایزو2    عدم حتميت اندازه گيري
پارامتـري متناظربا  نتيجة اندازه گيري اسـت كه معرف پراكندگي مقادير منتسب به كميت مورد اندازه گيـري باشـد ایزو اين پارامتـر ممكن اسـت ، مثلاً انحراف معيار (يا مضربي از آن) يا نيم پهنة بازه اي با سطح اطمينان معيني باشد ایزو

پ ایزو3    عدم حتميت استاندارد
عدم حتميت نتيجة يك اندازه گيري كه بر حسب انحراف معيار بيان شده باشد ایزو

پ ایزو4    عدم حتميت استاندارد مركب
عدم حتميت استاندارد نتيجة يك اندازه گيري اسـت هرگاه از مقادير عددي تعدادي كميت ديگر به صـورت ريشة دوم مثبت جمع جملات واريانس و كو واريانس كميتهاي مـورد بحث به دست آيد ایزو

(1) براي برخي از اصطلاحات ارايه شده در متن اين استاندارد پيوست پ اضافه شده است ایزو
پ ایزو5   عدم حتميت بسط يافته
كميت معرف چنان بازه اي حول نتيجة يك اندازه گيري است كه انتظار مي رود كسر بزرگي از
مقادير منتسب به كميت مورد اندازه گيري را در بر گيرد ایزو

پ ایزو6    برآورد مؤلفه هاي عدم حتميت  
برآورد مؤلفه هاي عدم حتميت به دو روش مختلف انجام مي گيرد
ـ ارزيابي نوع  
ـ ارزيابي نوع  
ارزيابي نوع   عبارت است از ارزيابي عدم حتميت يك مـؤلفه به كمك تحليل آماري دنباله اي از مشاهدات ایزو
ارزيابي نـوع    عبارت اسـت از ارزيابي عـدم حتميت يك مـؤلفه از هر طريقي غيـر از تحليل آماري دنباله اي از مشاهدات ایزو    
هر دو نـوع ارزيابي مبتني بر توزيع احتمال اسـت و مـؤلفه هاي عدم حتميت در هر دو مـورد به
وسيلة واريانس يا انحراف معيار           مي شود ایزو

در ارزيابي نـوع   يك رشته مشاهـدات مكـرر انجام مي گيـرد و عـدم حتميت همان واريانس نمونه است ایزو گاهي انحراف معيار را نيز عدم حتميت استاندارد نوع    مي نامند ایزو
در ارزيابي نوع   ، واريانس يا عـدم حتميت استانـدارد از طريق قضاوت علمي مبتني بر استفاده از تمام اطـلاعات مـوجـود محاسبه مي شـود ایزو گاهي انحـراف معيار برآورد شـده را عدم حتميت استاندارد نوع    مي نامند ایزو اطلاعات موجود ، از جمله ، مي تواند شامل موارد زير باشد :
ـ داده هاي مربوط به اندازه گيريهاي پيشين
ـ تجربه يا دانش عمومي مرتبط با رفتار و ويژگيهاي مواد و ابزار مربوط
ـ مشخصات فني سازنده
بدين ترتيب ، عـدم حتميت نوع   از تابع توزيع مشاهـدات به دست مي آيد، در حاليـكه عـدم
حتميت استانـدارد نوع   از يك تـوزيع فرضي كه بر اساس ميـزان اعتقاد به رخـداد پيشامـدها استوار اسـت ، به دست مي آيـد ایزو در هر دو نـوع ارزيابي از تعابيـر احتمالي شناخته شـده استفاده مي شود ایزو در اكثر موارد ، ارزيابي نوع   در مقايسه با ارزيابي نوع    به برآوردهاي صحيحتري مي انجامد ایزو
آشنايي با مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به موجب قانون، تنها مرجع رسمي كشور است كه عهده دار وظيفه تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي (رسمي) ميباشد ایزو
تدوين استاندارد در رشته هاي مختلف توسط كميسيون هاي فني مركب از كارشناسان مؤسسه، صاحبنظران مراكز و مؤسسات علمي، پژوهشي، توليدي واقتصادي آگاه ومرتبط با موضوع صورت ميگيرد ایزو سعي بر اين است كه استانداردهاي ملي، در جهت مطلوبيت ها و مصالح ملي وبا توجه به شرايط توليدي، فني و فن آوري حاصل از مشاركت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع شامل: توليدكنندگان ،مصرف كنندگان، بازرگانان، مراكز علمي و تخصصي و نهادها و سازمانهاي دولتي باشد ایزوپيش نويس استانداردهاي ملي جهت نظرخواهي براي مراجع ذينفع واعضاي كميسيون هاي فني مربـوط ارسال ميشود و پس از دريـافت نظـرات وپيشنهادهـا در كـميته ملـي مرتبـط بـا آن رشته طرح ودر صورت تصويب به عنوان استاندارد ملي (رسمي) چاپ و منتشر مي شود ایزو
پيش نويس استانداردهايي كه توسط مؤسسات و سازمانهاي علاقمند و ذيصلاح و با رعايت ضوابط تعيين شده تهيه مي شود نيز پس از طرح و بـررسي در كميته ملي مربوط و در صورت تصويب، به عنوان استاندارد ملي چاپ ومنتشرمي گردد ایزو بدين ترتيب استانداردهايي ملي تلقي مي شود كه بر اساس مفاد مندرج در استاندارد ملي شماره ((5)) تدوين و در كميته ملي مربوط كه توسط مؤسسه تشكيل ميگردد به تصويب رسيده باشد ایزو
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران از اعضاي اصلي سازمان بين المللي استاندارد ميباشد كه در تدوين استانداردهاي ملي ضمن تـوجه به شرايط كلي ونيازمنديهاي خاص كشور، از آخرين پيشرفتهاي علمي، فني و صنعتي جهان و استانداردهـاي بين المـللي استفـاده مي نمايد ایزو
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مي تواند با رعايت موازين پيش بيني شده در قانون به منظور حمايت از مصرف كنندگان، حفظ سلامت و ايمني فردي وعمومي، حصول اطمينان از كيفيت محصولات و ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي، اجراي بعضي از استانداردها را با تصويب شوراي عالي استاندارد اجباري نمايد ایزو مؤسسه مي تواند به منظور حفظ بازارهاي بين المللي براي محصولات كشور، اجراي استاندارد كالاهاي صادراتي و درجه بندي آنرا اجباري نمايد ایزو
همچـنين بمنظـور اطـمينان بخـشيدن به استفاده كنندگـان از خـدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمينه مشاوره، آموزش، بازرسي، مميزي و گواهي كنندكان سيستم هاي مديريت كيفيت ومديريت زيست محيطي، آزمايشگاهها و كاليبره كنندگان وسايل سنجش، مؤسسه استاندارد اينگونه سازمانها و مؤسسات را بر اساس ضوابط نظام تأييد صلاحيت ايران مورد ارزيابي قرار داده و در صورت احراز شرايط لازم، گواهينامه تأييد صلاحيت به آنها اعطا نموده و بر عملكرد آنها نظارت مي نمايد ایزو ترويج سيستم بين المللي يكاها ، كاليبراسيون وسايل سنجش تعيين عيار فلزات گرانبها و انجام تحقيقات كاربردي و