معيارهاي عمومي براي انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده ایزو

آشنايي با مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به موجب قانون، تنها مرجع رسمي كشور است كه عهده دار وظيفه تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي (رسمي) ميباشد ایزو
تدوين استاندارد در رشته هاي مختلف توسط كميسيون هاي فني مركب از كارشناسان مؤسسه، صاحبنظران مراكز و مؤسسات علمي، پژوهشي، توليدي واقتصادي آگاه ومرتبط با موضوع صورت ميگيرد ایزو سعي بر اين است كه استانداردهاي ملي، در جهت مطلوبيت ها و مصالح ملي وبا توجه به شرايط توليدي، فني و فن آوري حاصل از مشاركت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع شامل: توليدكنندگان ،مصرف كنندگان، بازرگانان، مراكز علمي و تخصصي و نهادها و سازمانهاي دولتي باشد ایزوپيش نويس استانداردهاي ملي جهت نظرخواهي براي مراجع ذينفع واعضاي كميسيون هاي فني مربـوط ارسال ميشود و پس از دريـافت نظـرات وپيشنهادهـا در كـميته ملـي مرتبـط بـا آن رشته طرح ودر صورت تصويب به عنوان استاندارد ملي (رسمي) چاپ و منتشر مي شود ایزو
پيش نويس استانداردهايي كه توسط مؤسسات و سازمانهاي علاقمند و ذيصلاح و با رعايت ضوابط تعيين شده تهيه مي شود نيز پس از طرح و بـررسي در كميته ملي مربوط و در صورت تصويب، به عنوان استاندارد ملي چاپ ومنتشرمي گردد ایزو بدين ترتيب استانداردهايي ملي تلقي مي شود كه بر اساس مفاد مندرج در استاندارد ملي شماره ((5)) تدوين و در كميته ملي مربوط كه توسط مؤسسه تشكيل ميگردد به تصويب رسيده باشد ایزو
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران از اعضاي اصلي سازمان بين المللي استاندارد ميباشد كه در تدوين استانداردهاي ملي ضمن تـوجه به شرايط كلي ونيازمنديهاي خاص كشور، از آخرين پيشرفتهاي علمي، فني و صنعتي جهان و استانداردهـاي بين المـللي استفـاده مي نمايد ایزو
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مي تواند با رعايت موازين پيش بيني شده در قانون به منظور حمايت از مصرف كنندگان، حفظ سلامت و ايمني فردي وعمومي، حصول اطمينان از كيفيت محصولات و ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي، اجراي بعضي از استانداردها را با تصويب شوراي عالي استاندارد اجباري نمايد ایزو مؤسسه مي تواند به منظور حفظ بازارهاي بين المللي براي محصولات كشور، اجراي استاندارد كالاهاي صادراتي و درجه بندي آنرا اجباري نمايد ایزو
همچـنين بمنظـور اطـمينان بخـشيدن به استفاده كنندگـان از خـدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمينه مشاوره، آموزش، بازرسي، مميزي و گواهي كنندكان سيستم هاي مديريت كيفيت ومديريت زيست محيطي، آزمايشگاهها و كاليبره كنندگان وسايل سنجش، مؤسسه استاندارد اينگونه سازمانها و مؤسسات را بر اساس ضوابط نظام تأييد صلاحيت ايران مورد ارزيابي قرار داده و در صورت احراز شرايط لازم، گواهينامه تأييد صلاحيت به آنها اعطا نموده و بر عملكرد آنها نظارت مي نمايد ایزو ترويج سيستم بين المللي يكاها ، كاليبراسيون وسايل سنجش تعيين عيار فلزات گرانبها و انجام تحقيقات كاربردي براي ارتقاي سطح استانداردهاي ملي از ديگر وظايف اين مؤسسه مي باشد ایزو
پيشگفتار

     استاندارد " معيارهاي عمومي براي انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده" كه توسط كميسيونهاي فني مربوطه تهيه و تدوين شده و در ششمين جلسه كميته ملي استاندارد مديريت كيفيت در تاريخ 16/7/1381 مورد تاييد قرار گرفته است اينك به استناد بند يك ماده 3 قانون اصلاح قوانين و مققررات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد ملي ايران منتشر مي شود ایزو
براي حفظ همگامي و هماهنگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع  علوم و خدمات, استانداردهاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديد نظر خواهد شد و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها ارائه شود در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت ایزوبنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين تجديد نظرآنها استفاده كرد ایزو
در تهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه در حد امكان بين اين استاندارد و استاندارد ملي كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود ایزو
استاندارد حاضر جايگزين استانداردهاي ملي به شرح زير شده لذا استانداردهاي مزبور باطل ميگردند:

1-    استاندارد ملي 5006سال 1378 – نحوه ارائه نتايج بازرسي
2-    استاندارد ملي 5007سال 1378 – شرايط پذيرش شركتهاي بازرسي

منبع و مآخذي كه براي تهيه اين استاندارد به كار رفته به شرح زير است:

ISO/IEC 17020 :1998 – GENERAL CRITERIA FOR THE OPERATION OF VARIOUS TYPES OF BODIES PERFORMING INSPECTION
مقدمه
      استانداردحاضر با هدف افزايش اطمينان به سازمانهاي بازرسي كننده  ايكه با اين استاندارد انطباق دارند تدوين شده است ایزومأخذ استانداردبين المللي ISO/IEC 17020استاندارد اروپايي EN45004مي باشد كه با توجه به تجربه سازمانهاي بازرسي كننده اروپايي و با در نظر گرفتن الزامات و توصيه هاي مدارك بين المللي و اروپايي همانند استانداردهاي سري سازمان ايزو       EN/ISO 9000) ISO 9000) تدوين شده است ایزوسازمانهاي بازرسي كننده اروپايي ها  از طرف مشتريان (كارفرمايان) خصوصي سازمانهاي مادر خود و يا مراجع ذيصلاح رسمي با هدف فراهم آوردن اطلاعات براي آنها در رابطه با انطباق با ضوابط استانداردها يا مشخصات انجام مي دهند ایزوپارامترهاي بازرسي مي توانند شامل موارد كميت, كيفيت, ايمني, مناسب بودن براي استفاده و تداوم انطباق ايمني تجهيزات يا سيستمها در حين كار باشد ایزومعيارهاي عمومي كه اين سازمانها ملزم به انطباق با آنها هستند تا خدمات آنها توسط مشتريان و مذاجع ذيصلاح نظارت كننده پذيرفته شود نياز به هماهنگي در قالب يك استاندارد بين المللي دارد ایزو
لذا اين استاندارد وظايف سازمانهايي كه كار آنها مي تواند شامل بررسي مواد, محصول, تأسيسات ,تجهيزات, فرايندها و روش اجرايي كار يا خدمات شود و نيز تعيين انطباق آنها با الزامات و گزارش بعدي نتايج اين فعاليتها به مشتريان و در صورت نياز به مراجع ذيصلاح نظارت كننده را در بر مي گيرد ایزوبازرسي يك محصول, تأسيسات يا تجهيزات مي تواند مربوط به همه مراحل در طول عمر اين اقلام از جمله مرحله طراحي باشد ایزويك چنين كاري معمولا نياز به كارگيري قضاوت تخصصي در رابطه با ارائه خدمات به ويژه هنگام ارزيابي انطباق دارد ایزوالزامات مربوط به استقلال سازمانهاي بازرسي كننده براساس مقررات قانوني و نيازهاي بازار متفاوت مي باشد ایزولذا معيارهاي استقلال در پيوست هاي الف ,ب و پ اين استاندارد ذكر شده است ایزوهمچنين استاندارد اروپايي EN45004به منظور به اجرا گذاشتن روشهاي اجرايي اروپايي انطباق مندرج در تصميم شوراي اروپا(EC) در ارتباط با مدولهاي مربوط به مراحل مختلف روشهاي اجرايي ارزيابي انطباق كه در رابطه با دستورالعملهاي هماهنگ سازي فني بكار مي رود تدوين شده است ایزو
الزامات ذيربط استانداردهاي سري EN/ISO 45000 كه در مورد سيستمهاي كيفيت سازمانهاي بازرسي كننده بكار مي روند در اين استاندارد ملحوظ شده است ایزو
استاندارد EN45004 يكي از استانداردهاي مجموعه زير است كه در ارتباط با آزمايش بازرسي گواهي كردن و تأييد صلاحيت مي باشد
استاندارد EN 45001   معيارهاي عمومي براي فعاليت آرمايشگاههاي آزمون
استاندارد EN 45002  معيارهاي عمومي براي ارزيابي آزمايشگاههاي آزمون
استاندارد EN54003  معيارهاي عمومي براي سازمانهاي تأييد صلاحيت آزمايشگاهها
استاندارد EN45004 معيارهاي عمومي براي فعاليت انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده
استاندارد ENXXXX معيارهاي عمومي براي تأييد صلاحيت انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده( در دست تدوين مي باشد ایزو)
استاندارد EN45011 معيارهاي عمومي براي سازمانهاي گواهي كننده محصول
استاندارد EN45013 معيارهاي عمومي براي سازمانهاي گواهي كننده اشخاص
استاندارد EN45014 معيارهاي عمومي براي اظهار انطباق توسط تأمين كننده
استاندارد EN45020 اصطلاحات عمومي و تعاريف آنها در ارتباط با استاندارد كردن و فعاليتهاي مرتبط

    معيارهاي عمومي براي فعاليت انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده

1-    هدف و دامنه كاربرد
1-1-    هدف از اين استاندارد مشخص كردن معيارهاي عمومي سازمان هاي بازرسي كننده بيطرف , قطع نظر از بخش مورد بازرسي , مي باشد  ایزو اين استاندارد همچنين معيارهاي استقلال را نيز مشخص مي نمايد  ایزو
1-2-    اين استاندارد براي استفاده سازمانهاي بازرسي كننده و مراجع تاييد صلاحيت و نيز ساير سازمان هاي مرتبط با شناسايي صلاحيت سازمان هاي بازرسي كننده در نظر گرفته شده است  ایزو
1-3-    اين مجموعه از معيارها ممكن است هنگام به كارگيري در بخشهاي خاص يا بازرسي در حين كار نياز به تفسير داشته باشد  ایزو
1-4-    اين استاندارد آزمايشگاه هاي آزمون , سازمان هاي گواهي كننده يا اظهار انطباق توسط عرضه كنندگان را كه معيارهاي مربوط به آنها در ساير استانداردهاي اروپايي سري EN45000 ذكر شده است , در بر نمي گيرد ایزو

2-    اصطلاحات و تعاريف
در اين استاندارد اصطلاحات با تعارف زير به كار مي رود :
2-1-    بازرسي
بررسي طراحي, محصول , خدمات , فرآيند و يا كارخانه و تعيين انطباق آنها با الزامات معين يا بر پايه اظهار نظر تخصصي با الزامات عمومي است  ایزو


__________________________
1-    In – service inspection
2-    راهنماهاي ISO/IEC و استانداردهاي سري ISO/IEC 17000  معادل استانداردهاي سري EN 45000 در پيوست (ث) فهرست شده اند  ایزو


يادآوري 1 : بازرسي فرآ يندها شامل كاركنان , تسهيلات , فناوري و روش شناسي (متدلوژي) مي باشد  ایزو
يادآوري 2 : از نتايج بازرسي ممكن است به عنوان پايه اي براي گواهي كردن استفاده شود  ایزو

2-2-    سازمان بازرسي كننده
سازماني كه بازرسي را انجام مي دهد  ایزو
يادآوري 1 : سازمان بازرسي كننده مي تواند يك سازمان يا بخشي از يك سازمان باشد  ایزو
    در مورد ساير اصطلاحات , تعاريف داده شده در استاندارد :1993 EN 45020  قابل     
    به كارگيري است  ایزو

3-    مقررات اداري
3-1-    سازمان بازرسي كننده يا سازماني كه سازمان بازرسي كننده بخشي از آن است , بايد از نظر حقوقي قابل شناسايي باشد  ایزو
3-2-    سازمان بازرسي كننده اي كه بخشي از سازماني مي باشد كه در فعاليتهايي غير از بازرسي دخيل است , بايد درون آن سازمان قابل شناسايي باشد  ایزو
3-3-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي مستنداتي باشد كه وظايف و دامنه شمول فعاليتهاي فني آن را كه صلاحيت انجام آنها را دارد , توصيف كند  ایزو  دامنه شمول دقيق بازرسي براساس مفاد هر قرارداد و يا سفارش كار تعيين خواهد گرديد  ایزو
3-4-     سازمان بازرسي كننده بايد داراي بيمه مسئوليت كافي باشد , مگر اينكه مسئوليت آن توسط دولت طبق قوانين ملي يا توسط سازماني كه سازمان بازرسي كننده بخشي از آن را تشكيل مي دهد به عهده گرفته شود  ایزو
3-5-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي مستنداتي باشد كه شرايط كاري را كه سازمان در آن فعاليت مي كند توصيف نمايند , مگر اينكه سازمان بازرسي كننده بخشي از يك سازمان باشد و خدمات بازرسي را تنها براي آن سازمان انجام دهد  ایزو
3-6-    سازمان بازرسي كننده يا سازماني كه سازمان بازرسي كننده بخشي از آن مي باشد بايد مورد حسابرسي مستقل قرار گيرد ایزو


4-    استقلال , بي طرفي و درستكاري
4-1-    كليات
كاركنان شركت بازرسي , بايد از هرگونه فشار تجاري , مالي و غيره كه ممكن است بر داوري آنها تاثير گذارد , به دور باشد  ایزو به منظور حصول اطمينان از اينكه افراد يا سازمان هاي خارج از سازمان بازرسي كننده نمي توانند بر نتايج بازرسي هاي انجام شده تاثير بگذارند بايد روش هاي اجرايي به كار گرفته شوند  ایزو
4-2-    استقلال
سازمان بازرسي كننده بايد تا حد لازم و با توجه به شرايط كاري خود مستقل باشد , بسته به اين شرايط , سازمان بازرسي كننده بايد دست كم معيارهاي مذكور در يكي از پيوست هاي الزامي (الف) , (ب) يا (پ) را برآورده نمايد  ایزو
4-1-2- سازمان بازرسي كننده نوع (الف)
سازمان بازرسي كننده اي ,كه خدمات بازرسي شخص ثالث را ارائه مي دهد , بايد معيارهاي پيوست الف (الزامي) را برآورده نمايد  ایزو
4-2-2- سازمان بازرسي كننده نوع (ب)
    سازمان بازرسي كننده اي كه يك بخش جداگانه و قابل شناسايي از سازماني است كه فعاليت هاي طراحي , ساخت , تامين , نصب ,استفاده يا نگهداري از اقلام مورد بازرسي را انجام مي دهد و سازمان بازرسي كننده براي ارائه خدمات بازرسي به سازمان مادر تاسيس شده است , بايد معيارهاي پيوست ب (الزامي) را برآورده نمايد  ایزو
4-2-3- سازمان بازرسي كننده نوع (پ)
    سازمان بازرسي كننده اي كه فعاليت هاي طراحي , ساخت , تامين , نصب, استفاده يا نگهداري اقلام مورد بازرسي يا ساير اقلام مشابه و هم رديف را انجام مي دهد و ممكن است خدمات بازرسي را براي سازمان هاي ديگر غير از سازمان مادر خود ارائه دهد , بايد معيارهاي پيوست پ (الزامي) را برآورده نمايد  ایزو
5-    رازداري
سازمان بازرسي كننده بايد درباره اطلاعات بدست آمده در جريان فعاليت هاي بازرسي خود رازدار باشد  ایزو از حقوق مالكيت بايد حفاظت شود  ایزو

6-    سازمان و مديريت
6-1-    سازمان بازرسي كننده بايد چنان ساماندهي داشته باشد كه به طور رضايت بخشي بتواند توانايي انجام وظايف فني خود را حفظ نمايد  ایزو
6-2-    سازمان بازرسي كننده بايد مسئوليت ها و ساختار گزارش دهي تشكيلات خود را تعريف و مدون نمايد  ایزو هرگاه سازمان بازرسي كننده , خدمات گواهي كردن و يا خدمات آزمون را نيز ارائه دهد , ارتباط بين اين وظايف بايد به طور روشن تعريف شود ایزو
6-3-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي يك مدير فني ( تحت هر عنوان ) باشد كه در رابطه با فعاليت سازمان بازرسي كننده واجد شرايط و داراي تجربه بوده و مسئوليت كلي در خصوص اينگه فعاليت هاي بازرسي برطبق اين استاندارد انجام مي گيرد , برعهده داشته باشد  ایزو وي بايد از كاركنان دائمي سازمان باشد  ایزو
يادآوري – هرگاه سازمان بازرسي كننده شامل چند بخش با دامنه هاي شمول مختلف فعاليت باشد هر بخش مي تواند داراي يك مدير فني باشد  ایزو
6-4-    سازمان بازرسي كننده بايد توسط افرادي كه آشنا با روش ها , روش هاي اجرايي و اهداف بازرسي و ارزيابي نتايج بررسي هستند  نظارت موثر فراهم نمايد  ایزو
6-5-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي افراد معرفي شده اي باشد كه در صورت غياب هر كدام از مديران ( با هر عنوان ) خدمات بازرسي , جانشيني او را برعهده گيرد  ایزو
6-6-    هررده شغلي كه بر كيفيت خدمات بازرسي تاثير مي گذارد بايد توصيف شود  ایزو توصيف مشاغل بايد شامل الزامات مربوط به تحصيلات , آموزش , دانش فني و تجربه باشد  ایزو

7-    سيستم كيفيت
7-1-    مديريت سازمان بازرسي كننده بايد خط مشي , اهداف و تعهد خود را در مورد كيفيت تعريف و آن را مدون نمايد و بايد اطمينان يابد كه اين خط مشي در تمام سطوح سازمان درك اجرا و حفظ مي شود  ایزو
7-2-    سازمان بازرسي كننده بايد يك سيستم كيفيت مؤثر,متناسب با نوع,گستره و حجم كاري كه انجام مي شود,به كار گيرد ایزو
7-3-    سيستم كيفيت بايد به طور كامل مدون شده باشد,يك نظامنامه كيفيت شامل اطلاعات مورد نياز اين استاندارد به شرح پيوست ت بايد وجود داشته باشد ایزو
7-4-    مديريت سازمان بازرسي كننده بايد فردي را تعيين كند كه بدون در نظر گرفتن ساير وظايف ,داراي اختيارات و مسئوليت معين در مورد تضمين كيفيت در سازمان بازرسي كننده باشد ایزواين شخص بايد به سطوح بالاي مديريت دسترسي مستقيم داشته باشد ایزو
7-5-    سيستم كيفيت بايد تحت مسئوليت همان فرد به صورت مرتبط و روزآمد برقرار نگهداشته شود ایزو
7-6-    سازمان بازرسي كننده بايد سيستمي را براي كنترل تمام مستندات مربوط به فعاليت خود برقرار و نگه دارد و اطمينان يابد كه:

الف)نسخه هاي جاري مستندات مربوط در تمام مكان هاي مربوط و براي تمام كاركنان مربوط قابل دسترسي مي باشد ایزو
ب)تمام تغييرات مدارك يا اصلاحيه هاي آنها به طور صحيحي تصويب شده و فرايند مربوط به نحوي است كه دسترسي به هنگام در هر مكان مربوطه را فراهم نمايد ایزو
پ)مدارك منسوخ در سرتاسر سازمان جمع آوري مي گردد,اما يك نسخه براي مدت معين بايگاني مي شود ایزو
 ت)طرفهاي ديگر در صورت لزوم از تغييرات آگاه مي شوند ایزو
    
7-7-    سازمان بازرسي كننده بايد يك سيستم مميزي داخلي كيفيت طرح ريزي شده و مدون را به منظور تصديق مطابقت با معيارهاي اين استاندارد و اثربخشي سيستم كيفيت اجرا نمايد ایزو كاركناني كه مميزي را انجام مي دهند,بايد به طور رسمي واجد صلاحيت بوده و مستقل از حوزه فعاليت تحت مميزي باشند ایزو
7-8-     سازمان بازرسي كننده بايد روشهاي اجرايي مدون در ارتباط با بازخور و اقدام اصلاحي در صورت تشخيص مغايرت در سيستم كيفيت و/يا اجراي بازرسي ها داشته باشد ایزو
7-9     مديريت سازمان بازرسي كننده بايد سيستم كيفيت را در فواصل معين بازنگري نمايد,تا از تداوم مناسب بودن و اثربخشي آن اطمينان يابد ایزونتايج بازنگري ها ثبت شود ایزو
  
8- كاركنان
8-1-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي تعداد كافي كاركنان دائمي تمام وقت با تخصص هاي مختلف براي انجام وظايف عادي خود باشد ایزو
8-2-    كاركناني كه مسئوليت بازرسي را به عهده دارند بايد داراي شرايط احراز,آموزش و تجربه مناسبي بوده و دانش كافي از الزامات بازرسي هايي كه مي بايد انجام شود,داشته باشد ایزو آنها همچنين بايد توانايي براي اظهار نظرهاي تخصصي در مورد انطباق با الزامات عمومي با استفاده از نتايج بررسي و ارائه گزارش در آن باره را داشته باشد ایزو
آنها همچنين بايد از دانش مربوط به فناوري به كار رفته براي ساخت محصولات مورد بازرسي و روشي كه طبق آن محصولات يا فرايندهاي تحت بازرسي مورد استفاده قرار مي گيرند يا بايستي مورد استفاده قرار گيرند و عيوبي كه ممكن است در حين استفاده يا حين كار پديد آيد,برخوردار باشد ایزو
آنها بايد اهميت انحراف هاي موجود در رابطه با استفاده معمول محصولات يا فرايندهاي مربوط را درك كنند ایزو
8-3-    سازمان بازرسي كننده بايد يك سيستم آموزشي مدون را ايجاد كند تا اطمينان يابد كه سطح آموزش كاركنان آن در جنبه هاي اجرايي و فني كاري كه آنها در آن دخيل خواهند بود,بر طبق خط مشي آن به صورت روزآمد حفظ مي شود ایزوآموزش مورد نياز بايد به توانايي,شرايط افراد و تجربه افراد دخيل بستگي داشته باشد ایزوسازمان بازرسي كننده بايد مراحل لازم براي آموزش هر يك از كاركنان خود تعيين نمايد ایزواين مراحل ممكن است شامل موارد زير باشد:

الف)يك دوره آشنايي
ب)يك دوره كاري تحت نظارت بازرسان مجرب
پ)آموزش مداوم در طول مدت استخدام براي همگامي با فناوري در حال تكامل

8-4-    سوابق مربوط به مدارج دانشگاهي و ساير شرايط ,آموزش و تجربه هر يك از كاركنان بايد توسط سازمان بازرسي كننده نگهداري شود ایزو
8-5-    سازمان بازرسي كننده بايد راهنماهايي براي رفتار كاركنان خود فراهم نمايد ایزو
8-6-    پاداش افراد دست اندركار در فعاليت هاي بازرسي نبايد مستقيمأ به تعداد و به هيچ وجه به نتايج چنين بازرسي هايي بستگي داشته باشد ایزو

9-    تسهيلات و تجهيزات

9-1-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي تسهيلات و تجهيزات مناسب و كافي باشد تا انجام تمام فعاليت هاي مربوط به خدمات بازرسي ممكن باشد ایزو
9-2-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي مقررات مشخص و شفاف براي دسترسي و استفاده از تسهيلات و تجهيزات مشخص شده باشد ایزو
9-3-    سازمان بازرسي كننده بايد از تداوم مناسب بودن تسهيلات و تجهيزات مذكور در بند 9-1 براي استفاده مورد نظر آنها اطمينان يابد ایزو
9-4-    تمامي اين گونه تجهيزات بايد بطور مناسب شناسايي شوند ایزو
9-5-    سازمان بازرسي كننده بايد اطمينان يابد كه تمامي اين گونه تجهيزات برطبق روشهاي اجرايي و دستورالعمل هاي مدون به صورت مناسب نگهداري مي شود ایزو
9-6-    سازمان بازرسي كننده بايد اطمينان يابد كه در صورت اقتضا تجهيزات پيش از آغاز به كارگيري و پس از آن طبق يك برنامه تعيين شده كاليبره مي شود ایزو
9-7-    برنامه كلي كاليبراسيون بايد طوري طراحي و بكار برده شود كه اطمينان دهد در صورت كاربرد اندازه گيري هاي انجام شده توسط سازمان بازرسي كننده ,برابر استانداردهاي ملي و بين المللي اندازه گيري قابل رديابي است  ایزودر صورتي كه در استانداردهاي بين المللي و ملي نتوان اندازه گيري را رديابي كرد,سازمان بازرسي كننده بايد گواهي رضايت بخشي از ارتباط با دقت نتايج اندازه گيري را ارئه نمايد ایزو
9-8-     استانداردهاي اندازه گيري مرجع كه توسط سازمان بازرسي كننده نگهداري مي شود بايد تنها براي كاليبراسيون و نه به منظور ديگري مورد استفاده قرار گيرد ایزواستانداردهاي اندازه گيري مرجع بايد توسط يك سازمان صلاحيتدار كه بتواند قابليت رديابي مرتبط بودن به استانداردهاي ملي و بين المللي اندازه گيري را فراهم نمايد,كاليبره نمايد ایزو
9-9-     در صورت اقتضا ,تجهيزات بايد در فواصل زماني بين كاليبراسيونهاي مجدد ,تحت بررسي حين خدمت قرار گيرد ایزو
9-10-    مواد مرجع در صورت امكان بايد داراي قابليت رديابي به استاندارد ملي و بين المللي مواد مرجع باشد ایزو
9-11-    در موارد مرتبط با كيفيت خدمات بازرسي ,سازمان بازرسي كننده بايد روشهاي اجرايي براي موارد زير داشته باشد:
الف)انتخاب تأمين كننده واجد شرايط
ب)صدور مدارك خريد مناسب
پ)بازرسي مواد بازيافت شده
ت)حصول اطمينان از تسهيلات مناسب انبارش

9-12-    در صورت موضوعيت داشتن ,شرايط كالاهاي انبار شده بايد در فواصل مناسب به منظور تشخيص خرابي ارزيابي شود ایزو
9-13-    اگر سازمان بازرسي كننده از رايانه و تجهيزات خودكار در ارتباط با بازرسي ها استفاده مي كند,بايد اطمينان يابد كه:
الف) نرم افزار رايانه اي بمنظور تأييد كفايت آن براي استفاده آزمايش مي شود ایزو
ب)روش هاي اجرايي براي حفظ درستي داده ها ايجاد و اجرا مي شود ایزو
پ)رايانه و تجهيزات خودكار به منظور حصول اطمينان از عملكرد مناسب آنها نگهداري مي شود ایزو
ت)روش هاي اجرايي براي حفظ امنيت داده ها ايجاد و اجرا مي شود ایزو
9-14- سازمان بازرسي كننده بايد روشهاي اجرايي مدون در ارتباط با تجهيزات معيوب داشته باشد ایزوتجهيزات معيوب بايد از طريق جدا سازي,برچسب زدن يا علامتگذاري واضح از كار كنار گذاشته شود ایزوسازمان بازرسي كننده بايد تأثير عيوب دربازرسيهاي قبلي را بررسي كند ایزو
9-15-    اطلاعات مربوط به تجهيزات بايد ثبت شود ایزومعمولآ اين اطلاعات شامل كاليبراسيون و نگهداري خواهد بود ایزو

10-    روش ها و روش هاي اجراي بازرسي
10-1-    سازمان بازرسي كننده بايد از روش ها و روش هاي اجرايي تعيين شده در الزامات كه بر مبناي آنها مي بايستي انطباق تعيين گردد,استفاده نمايد ایزو
10-2-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي دستورالعملهاي مدون مناسبي در مورد طرح ريزي بازرسي و در مورد فنون استاندارد  نمونه برداري و بازرسي و در مواردي كه نبود اين گونه دستوالعملها موجب خدشه در كارايي فرايند بازرسي مي گردد,باشد و آنها با به كار گيرد ایزودر صورت موضوعيت داشتن ,اين امر مستلزم دانش كافي از فنون آماري مي باشد تا از درستي روش اجرايي نمونه برداري از لحاظ آماري و صحيح بودن تفسير نتايج اطمينان حاصل گردد ایزو
10-3-    هرگاه سازمان بازرسي كننده ناچار به استفاده از روش هاي اجرايي بازرسي استاندارد نشده باشد , چنين روشها و روشهاي اجرايي بايد مناسب و كاملاٌ مدون باشند  ایزو
10-4-    تمامي دستورالعملها , استانداردها يا روشهاي اجرايي مكتوب , كاربرگ ها , چك ليست ها و داده هاي مرجع مربوط به كار سازمان بازرسي كننده , بايد به صورت روزآمد نگهداري شود و به آساني در دسترس كاركنان قرار گيرد  ایزو
10-5-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي يك سيستم كنترل قرارداد يا سفارش كار باشد ,     بگونه اي كه از موارد زير اطمينان حاصل شود :
الف) سازمان در مورد كاري كه بايستي متقبل شود , داراي دانش تخصصي بوده و همچنين داراي منبع كافي براي برآورده كردن الزامات مي باشد  ایزو
ب ) خواسته هاي درخواست كنندگان خدمات از سازمان بازرسي كننده , در حد كفايت مشخص شده و همچنين شرايط ويژه درك شده است  ایزو بگونه اي كه بتوان دستورالعملهاي بدون ابهام را براي كاركناني كه وظايف مورد نياز را انجام مي دهند , صادر نمود  ایزو
پ ) كاري كه تقبل شده است , از طريق بازنگري منظم و اقدام اصلاحي تحت كنترل مي باشد  ایزو
ت ) كار تكميل شده به منظور تاييد برآورده شدن خواسته مورد بازنگري قرار مي گيرد  ایزو
10-6- مشاهدات و يا داده هاي به دست آمده در حين بازرسي ها بايد بمنظور جلوگيري از فقدان اطلاعات مربوط به موقع ثبت شود  ایزو
10-7- تمام محاسبات و انتقال داده ها بايد تحت بررسي هاي مناسب قرار گيرند  ایزو
10-8- سازمان بازرسي كننده بايد دستورالعملهاي مدوني براي انجام ايمن بازرسي داشته باشد  ایزو

11-    جابجايي نمونه ها و اقلام مورد بازرسي
11-1-    سازمان بازرسي كننده بايد اطمينان يابد كه نمونه ها و اقلامي كه بايستي مورد بازرسي قرار گيرند , بطور انحصاري شناسايي مي شوند تا از بروز اشتباه در ارتباط با شناسايي چنين اقلامي در هر زمان جلوگيري شود  ایزو
11-2-    هرگونه وضعيت ظاهري غيرعادي آشكاري كه به بازرس اعلام شده است يا توسط وي مشاهده شده است , بايد پيش از آغاز بازرسي ثبت شود  ایزو هرگاه ترديدي در ارتباط با مناسب بودن اقلام براي انجام بازرسي وجود داشته باشد يا اگر اين اقلام با شرح يا توصيف ارائه شده انطباق نداشته باشد , سازمان بازرسي كننده بايد پيش از اقدام با مشتري مشورت كند  ایزو
11-3-    سازمان بازرسي كننده بايد مشخص كند كه آيا همه آماده سازي هاي لازم د رمورد اقلام انجام شده است يا مشتري درخواست دارد كه آماده سازي توسط سازمان بازرسي كننده انجام يا ترتيب داده شود  ایزو
11-4-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي روشهاي اجرايي مدون و تسهيلات مناسب براي جلوگيري از خرابي يا صدمه ديدن اقلام مورد بازرسي , تا زمانيكه تحت مسئوليت آن است , باشد  ایزو

12-    سوابق
12-1-    سازمان بازرسي كننده بايد داراي سيستمي براي ثبت سوابق باشد كه با شرايط ويژه آن تناسب داشته باشد و با ضوابط مربوطه مطابقت نمايد  ایزو
12-2-    سوابق بايد شامل اطلاعات كافي باشد تا امكان ارزيابي رضايت بخش بازرسي فراهم شود ایزو
12-3-    تمامي سوابق بايد بطور ايمن براي مدت زمان مشخصي نگهداري شود و امنيت آنها طوري حفظ شود كه به مشتري اطمينان دهد , مگر آنكه قانون بگونه ديگري مقرر كرده باشد  ایزو

13-    گزارش هاي بازرسي و گواهي نامه هاي بازرسي
13-1-    كار انجام شده توسط سازمان بازرسي كننده بايد در قالب يك گزارش بازرسي و يا گواهي نامه بازرسي قابل بازيابي ارائه شود  ایزو
13-2-    گزارش بازرسي و يا گواهي نامه بازرسي بايد شامل تمامي نتايج بوده و نيز تمامي اطلاعات مورد نياز براي درك وتفسير آنها را شامل باشد  ایزو تمامي اين اطلاعات بايد بطور صحيح و واضح گزارش شود و هرگاه گزارش بازرسي يا گواهي نامه بازرسي شامل نتايج ارائه شده توسط پيمانكارهاي فرعي باشد اين نتايج بايد به روشني مشخص شود  ایزو
13-3-    گزارش هاي بازرسي و گواهي نامه هاي بازرسي بايد امضا شود يا بگونه ديگري تنها توسط كاركنان مجاز تصويب شود  ایزو

14-    واگذاري كار به پيمانكاران فرعي
14-1-    سازمان بازرسي كننده بايد بطور معمول بازرسي هاي موضوع قرارداد پيمانكاري را , خود اجرا نمايد  ایزو
14-2-    هرگاه يك سازمان بازرسي كننده بخشي از بازرسي را به پيمانكار فرعي واگذار نمايد , بايد اطمينان حاصل كند و بتواند عملاٌ اثبات كند كه پيمانكار فرعي صلاحيت اجراي خدمات مورد نظر را دارد و هرگاه مورد داشته باشد با معيارهاي مقرر شده در استاندارد مربوطه از سري استانداردهاي EN 45000 مطابقت نمايد  ایزو سازمان بازرسي كننده بايد مشتري را از قصد خود در واگذاري هر بخش از بازرسي مطلع نمايد  ایزو پيمانكار فرعي بايد براي مشتري قابل پذيرش باشد  ایزو
14-3-    سازمان بازرسي كننده بايد جزئيات بررسي هاي خود در زمينه صلاحيت و تطابق پيمانكاران فرعي خود را ثبت و حفظ كند  ایزو سازمان بازرسي كننده بايد فهرستي از كليه كارهاي بازرسي واگذار شده به پيمانكاران فرعي را نگهداري نمايد  ایزو
14-4-    هرگاه سازمان بازرسي كننده فعاليت هاي ويژه اي را به پيمانكاري فرعي واگذار مينمايد , بايد به فرد واجد شرايط و با تجربه اي كه بتواند ارزيابي مستقلي از نتايج فعاليت هاي پيمانكاري فرعي انجام دهد , دسترسي داشته باشد  ایزو مسئوليت تعيين انطباق با الزامات با خود سازمان بازرسي كننده مي باشد  ایزو

_____________________________________
1-    استانداردهاي مربوط برطبق استانداردهاي بين المللي سري ISO/IEC 17000 تدوين خواهد شد
هماهنگي استانداردهاي سري EN45000 با استانداردهاي بين المللي فوق در دست انجام است  ایزو







15 – شكايات و اعتراض ها
15-1- سازمان بازرسي كننده بايد روش هاي اجرايي مدوني براي رسيدگي به شكايات دريافتي از مشتريان و طرفهاي ديگر در رابطه با فعاليت هاي سازمان بازرسي كننده داشته باشد  ایزو
15-2- هرگاه بازرسي ها با اختياراتي كه به صورت قانوني تفويض شده است , انجام شده باشد سازمان بازرسي كننده بايد براي رسيدگي و حل و فصل اعتراضات به نتايج بازرسي ها روشهاي اجرايي مدوني داشته باشد  ایزو
15-3- سوابق مربوط به تمامي شكايات و اعتراض ها و اقدامات انجام شده توسط سازمان بازرسي كننده بايد نگهداري شود  ایزو

16 – همكاري
    از سازمان بازرسي كننده انتظار ميرود در تبادل تجربه با ديگر سازمان هاي بازرسي كننده و در زمينه فعاليت هاي استاندارد كردن مشاركت داشته باشد  ایزو

پيوست الف
( الزامي )

 
معيارهاي استقلال براي سازمان بازرسي كننده نوع الف
سازمان بازرسي كننده مذكور در بند 4-2-1 اين استاندارد بايد معيارهاي زير را برآورده نمايد:

الف – 1- سازمان بازرسي كننده بايد مستقل از طرفهاي دخيل باشد ایزو
سازمان بازرسي كننده و كاركنان آن كه مسئول انجام بازرسي هستند,نبايد طراح,توليد كننده,تأمين كننده,نصب كننده,خريدار,مالك,استفاده كننده يا نگهدارنده اقلامي كه توسط آنها بازرسي مي شود,و نيز نبايد نماينده مجاز هيچ يك از طرف ها باشند ایزو
الف- 2- سازمان بازرسي كننده و كاركنان آن نبايد در فعاليت هايي دخيل باشند كه ممكن است در تضاد با استقلال قضاوت و درستكاري آنها در ارتباط با فعاليت هاي بازرسي آنها به ويژه نبايستي در طراحي,ساخت,تأمين,نصب,استفاده و نگهداري اقلام مورد بازرسي يا اقلام مشابه و هم رديف مستقيمأ دخالت داشته باشد ایزو
الف- 3 -  كليه طرفهاي ذينفع بايد به خدمات سازمان بازرسي كننده دسترسي داشته باشند ایزوشرايط نابجاي مالي و غيره نبايد وجود داشته باشد ایزوروش هاي اجرايي كه بر اساس آنها سازمان بازرسي كننده فعاليت مي كند بايد بدون تبعيض به كار گرفته شود ایزو
    پيوست ب
                                                      (الزامي)

معيارهاي استقلال براي سازمان بازرسي كننده نوع ب
سازمان بازرسي كننده مذكور در بند 4-2-2 اين استاندارد بايد معيارهاي زير را برآورده نمايد:
ب- 1 – تفكيك روشني بين مسئوليت هاي كاركناني كه در رابطه با بازرسي فعاليت مي كنند و مسئوليت هاي كاركناني كه براي انجام وظايف ديگري استخدام شده اند,بايد وجود داشته باشد كه بوسيله مشخص كردن جايگاه سازماني و روش هاي گزارش دهي سازمان بازرسي كننده در داخل سازمان مادر برقرار مي شود ایزو
ب-2-سازمان بازرسي كننده و كاركنان آن نبايد در هيچ فعاليتي دخيل باشند كه ممكن است در تضاد با استقلال قضاوت و درستكاري آنها در ارتباط با فعاليتهاي بازرسي آنها باشد ایزوآنها به ويژه نبايد در طراحي,ساخت,تأمين,نصب,استفاده يا نگهداري اقلام مورد بازرسي يا اقلام مشابه و هم رديف مستقيمأ دخالت داشته باشد ایزو
ب – 3 – خدمات بازرسي تنها به سازماني ارائه شود كه سازمان بازرسي كننده بخشي از آن است ایزو

                                                                  پيوست پ
(الزامي)
معيارهاي استقلال براي سازمان بازرسي كننده نوع پ

سازمان بازرسي كننده مذكور در بند 4-2-3 اين استاندارد بايد معيار زير را برآورده نمايد:

پ – 1 – سازمان بازرسي كننده بايد از طريق ساماندهي و روشهاي اجرايي مدون,تدابير حفاظتي را در درون آن اعمال نمايد تا از تفكيك مسئوليتها و زمينه هاي پاسخگويي در ارائه خدمات بازرسي اطمينان يابد ایزو
                                                         پيوست ت
(جهت اطلاع)


اطلاعاتي كه بايد در نظامنامه كيفيت درج يا به آن ارجاع شود:
-  اطلاعات عمومي (نام,نشاني,شماره تلفن و وضعيت قانوني)
-  بيانيه مديريت كه در آن فرد مشخص شده در بند 7-4 تعيين شود ایزو
-  شرح زمينه هاي فعاليت و صلاحيت سازمان بازرسي كننده
-  اطلاعاتي در مورد ارتباط سازماني با سازمانهاي مادر يا وابسته(در صورت موضوعيت داشتن)
-  نمودار(هاي) سازماني
-  شرح شغلهاي مربوطه
-  بيانيه خط مشي در مورد شرايط احراز آموزش كاركنان
-  روشهاي اجرايي كنترل مدارك
-  روش هاي اجرايي مميزي هاي داخلي
-  روش هاي اجرايي بازخور و اقدام اصلاحي
-  روش هاي اجرايي بازنگري مديريت
-  ديگر روش هاي اجرايي و دستورالعمل ها يا ارجاعات به ديگر روشهاي اجرايي يا دستورالعملها كه در اين استاندارد خواسته شده است ایزو
-  فهرست توزيع نظامنامه كيفيت ایزو



                                                         پيوست ث
(جهت اطلاع)

استانداردهاي بين المللي و اروپايي متناظر كه در مورد آنها استانداردهاي معادل در متن اين استاندارد ذكر نشده است

     در زمان انتشار مأخذ اين استاندارد مدارك سازمانISOبه شرح زير معادل استانداردهاي اروپايي مي باشند كه در متن اين استاندارد به صورت الزامي به آنها ارجاع داده شده است ایزواعضاي سازمانهاي ISO , IECفهرستهاي آخرين چاپ استانداردهاي بين المللي معتبر در هر زمان را نگهداري مي كنند ایزو

آشنايي با مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

مؤسسه استانداردوتحقيقات صنعتي ايران به موجب قانون، تنهامرجع رسمي كشوراست كه عهده داروظيفه تعيين، تدوين ونشراستانداردهاي ملي (رسمي) ميباشد ایزو

تدوين استاندارد در رشته هاي مختلف توسط كميسيون هاي فني مركب از كارشناسان مؤسسه، صاحبنظران مراكز و مؤسسات علمي، پژوهشي، توليدي واقتصادي آگاه ومرتبط با موضوع صورت ميگيرد ایزو سعي بر اين است كه استانداردهاي ملي، در جهت مطلوبيت ها و مصالح ملي وبا توجه به شرايط توليدي، فني و فن آوري حاصل از مشاركت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع شامل: توليدكنندگان ،مصرف كنندگان، بازرگانان، مراكز علمي و تخصصي و نهادها و سازمانهاي دولتي باشد ایزوپيش نويس استانداردهاي ملي جهت نظرخواهي براي مراجع ذينفع واعضاي كميسيون هاي فني مربـوط ارسال ميشود و پس از دريـافت نظـرات وپيشنهادهـا در كـميته ملـي مرتبـط بـا آن رشته طرح ودر صورت تصويب به عنوان استاندارد ملي (رسمي) چاپ و منتشر مي شود ایزو

پيش نويس استانداردهايي كه توسط مؤسسات و سازمانهاي علاقمند و ذيصلاح و با رعايت ضوابط تعيين شده تهيه مي شود نيز پس از طرح و بـررسي در كميته ملي مربوط و در صورت تصويب، به عنوان استاندارد ملي چاپ ومنتشرمي گردد ایزو بدين ترتيب استانداردهايي ملي تلقي مي شود كه بر اساس مفاد مندرج در استاندارد ملي شماره ((5)) تدوين و در كميته ملي مربوط كه توسط مؤسسه تشكيل ميگردد به تصويب رسيده باشد ایزو

مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران از اعضاي اصلي سازمان بين المللي استاندارد ميباشد كه در تدوين استانداردهاي ملي ضمن تـوجه به شرايط كلي ونيازمنديهاي خاص كشور، از آخرين پيشرفتهاي علمي، فني و صنعتي جهان و استانداردهـاي بين المـللي استفـاده مي نمايد ایزو

مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مي تواند با رعايت موازين پيش بيني شده در قانون به منظور حمايت از مصرف كنندگان، حفظ سلامت و ايمني فردي وعمومي، حصول اطمينان از كيفيت محصولات و ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي، اجراي بعضي از استانداردها را با تصويب شوراي عالي استاندارد اجباري نمايد ایزو مؤسسه مي تواند به منظور حفظ بازارهاي بين المللي براي محصولات كشور، اجراي استاندارد كالاهاي صادراتي و درجه بندي آنرا اجباري نمايد ایزو

همچـنين بمنظـور اطـمينان بخـشيدن به استفاده كنندگـان از خـدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمينه مشاوره، آموزش، بازرسي، مميزي و گواهي كنندكان سيستم هاي مديريت كيفيت ومديريت زيست محيطي، آزمايشگاهها و كاليبره كنندگان وسايل سنجش، مؤسسه استاندارد اينگونه سازمانها و مؤسسات را بر اساس ضوابط نظام تأييد صلاحيت ايران مورد ارزيابي قرار داده و در صورت احراز شرايط لازم، گواهينامه تأييد صلاحيت به آنها اعطا نموده و بر عملكرد آنها نظارت مي نمايد ایزو ترويج سيستم بين المللي يكاها ، كاليبراسيون وسايل سنجش تعيين عيار فلزات گرانبها و انجام تحقيقات كاربردي براي ارتقاي سطح استانداردهاي ملي از ديگر وظايف اين مؤسسه مي باشد ایزو

پيشگفتار

     استاندارد " معيارهاي عمومي براي انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده" كه توسط كميسيونهاي فني مربوطه تهيه و تدوين شده و در ششمين جلسه كميته ملي استاندارد مديريت كيفيت در تاريخ 16/7/1381 مورد تاييد قرار گرفته است اينك به استناد بند يك ماده 3 قانون اصلاح قوانين و مققررات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد ملي ايران منتشر مي شود ایزو

براي حفظ همگامي و هماهنگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع  علوم و خدمات, استانداردهاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديد نظر خواهد شد و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها ارائه شود در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت ایزوبنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين تجديد نظرآنها استفاده كرد ایزو

در تهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه در حد امكان بين اين استاندارد و استاندارد ملي كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود ایزو

استاندارد حاضر جايگزين استانداردهاي ملي به شرح زير شده لذا استانداردهاي مزبور باطل ميگردند:

1-    استاندارد ملي 5006سال 1378 – نحوه ارائه نتايج بازرسي

2-    استاندارد ملي 5007سال 1378 – شرايط پذيرش شركتهاي بازرسي