هفت ابزار كنترل كيفيت ایزو

(( هفت ابزار كنترل كيفيت ))

1- هيستوگرام
2- دياگرام پارتو
3- نمودار علت و معلول
4- برگه هاي ثبت فراواني
5- نمودار تمركز خرابي ها
6- نمودار پراكندگي
7- نمودار هاي كنترلي
تهيه كننده: زيبانيا
هيستوگرام
نمودار فراواني – بافت نگار
بسياري از داده هاي موجود در هر سازمان كمي و عددي هستند. در بسياري از موارد اين دادهاي از اندازه گيري متغيير هاي پيوسته مثل زمان، وزن، ميزان فروش و نرخ توليد حاصل مي شوند. از آنجا كه عوامل زيادي روي داده ها تاثير مي گذارد، تغيير در اندازه داده هاي پيوسته امري اجتناب ناپذيراست. به عنوان مثال نرخ توليد همواره تغيير مي كند، ميزان بازدهي ماشين آلات توليدي نوسان مي نمايد.
بافت نگار تشكيل شده است از يك محور افقي كه اعداد اندازه گيري شده در طبقه هاي مختلف در آن قرار دارند و همچنين يك محور عمودي كه نشان دهنده فراواني است. بافت نگار نوعي نمودار ميله است كه با كمك آن مي توان تغييرات داده هاي پيوسته را تشريح نمود. در بافت نگار تعداد زيادي از داده ها در قالب خاصي طبقه بندي مي شود تا بتوان آنها را ساده تر درك و تحليل نمود. اشكال بافت نگار تقريباً نامحدود است. ليكن در اكثر موارد بافت نگارها به اشكال مشخص ظاهر مي شوند و هر كدام از اين اشكال داراي خصوصياتي هستند كه با استفاده از آنها مي تواند رفتار فرآيند را تجزيه و تحليل كرد.
1- تناوب توزيع غير گروهي :
- كليه اعداد بترتيب از بزرگ به كوچك يا كوچك به بزرگ مرتب شوند.
- به ازاء هر بار تكرار يك علامت بر روي نمودار رسم نمائيد.
هيستوگرام
نمودار فراواني – بافت نگار
1- تناوب توزيع گروهي :
- كليه اعداد بترتيب از بزرگ به كوچك يا كوچك به بزرگ مرتب شوند.
- محاسبه برد () مجموعه ارقام جمع آوري شده
(كوچكترين رقم) – (بزرگترين رقم)
- محاسبه اندازه طبقه ارقام با استفاده از فرمول زير:
اندازه هر طبقه = برد =
1 + (322/3) (Log n)
-نعيين رقمي كه اولين طبقه با آن شروع مي شود. اولين رقم بايد وسط طبقه قرار گيرد. :
- تعيين تناوب در هر يك از طبقات
- ترسيم شكل تناوب توزيع گروهي
هيستوگرام
پالي گان تناوب
1- تناوب توزيع گروهي :
- كليه اعداد بترتيب از بزرگ به كوچك يا كوچك به بزرگ مرتب شوند.
- محاسبه برد (R) مجموعه ارقام جمع آوري شده
(كوچكترين رقم) – (بزرگترين رقم)
- محاسبه اندازه طبقه ارقام با استفاده از فرمول زير:
اندازه هر طبقه = برد =
1 + (322/3) (Log n)

-نعيين رقمي كه اولين طبقه با آن شروع مي شود. اولين رقم بايد وسط طبقه قرار گيرد. :
- تعيين تناوب در هر يك از طبقات
- ترسيم شكل پالي گان تناوب با استفاده ازترسيم خطي كه وسط هريك از طبقات را به يكديگر وصل مي نمايد.
موارد استفاده:
- ارزيابي فرآيند هاي توليدي
- تجزيه و تحليل درجه صلاحيت ماشين ها و فرآيند هاي توليدي
- مقايسه مواد اوليه، فروشندگان، متصديان فرآيند و مواد اوليه وارداتي
- ارزيابي درجه توانايي مواد اوليه

نمودار پارتو
نمودار پارتو نمودار ميله اي است كع علل مشكلات بوجود آمده را با فراواني آن مقايسه مي كند. نام اين نمودار از نام ويلفردو پارتو دانشمند علوم اجتماعي و اقتصاد دان ايتاليايي گرفته شده است. وي معتقداست در بعضي جوامع اكثريت ثروت در اختيار درصد كمي از مردم است. ( قانون 20% - 80%).
مهندسان كيفيت با بررسي هاي بعمل آورده به اين نتيجه رسيده اند كه مشاهده نقص ها از توزيع پارتو مشابهي پيروي مي كند. به عبارت ديگر درصد زيادي از نقص ها و مشكلات، ناشي از درصد كمي از علل مي باشند.يعني اگرچه براي مشكلات بوجود آمده علل بسياري وجود دارد ولي تعداد كمي از اين علل اهميت داشته و با رفع آنها مي توان بخش اعظمي از مشكلات را حل نمود.
در مورد نمودار پارتو همين جمله بس كه(( نمودار پارتو اولين قدم براي بهبود كيفيت در شرايط مورد نظر مي باشد)).

- موارد عدم انطباق ، ضايعات و يا دوباره كاري ها را شناسايي نمائيد.
- موارد شناسايي شده را دسته بندي نمائيد.
- مقدار هر يك از عدم انطباقات را مشخص نموده و در برابر نوع آن قرار دهيد.
- با توجه به تعداد يا مقدار موارد را از بيشترين به كمترين مرتب نمائيد.
- موارد را در نمودار زير قرار دهيد.
- خط تجمعي در نمودار پارتو بيانگر سهم كل علتها مي باشد. رسم خط تجمعي از ميانه اولين مستطيل آغاز مي شود و از آن نقطه يك خط به سمت راست و نقطه اي در بالاي ميانه مستطيل بعدي رسم مي شود. اين نقطه به اندازه فراواني دسته دوم بالاتر است.
در نمودار پارتو ابتدا سهم هر يك از موار بر اساس درصد مشخص شده و سپس در نمودار وارد مي شود.
جمع شدن زياد ضخامت زياد جمع شدن كم رطوبت زياد ضخامت كم استحكام كم نوع ضايعات
استحكام كم ضخامت كم رطوبت زياد جمع شدن كم ضخامت زياد جمع شدن زياد
نمودار استخوان ماهي
((علت و معلول، ايشيكاوا))
نمودار علت و معلول اولين بار توسط ايشيكاوا مطرح گرديد و با توجه به شكل آن كه به استخوان هاي ماهي شباهت دارد به آن استخوان ماهي هم گفته مي شود. مشكل اصلي در سر آن قرار گرفته و علل تشكيل دهنده آن مانند استخوان هاي ماهي در اطراف استخوان اصلي قرار مي گيرد. علت هاي اصلي و عمده بصورت استخوان هاي برگ مشخص مي شود و در روي هر استخوان بزرگ علت هاي كوچك بصورت استخوان هاي كوچك مشخص مي شوند. به ياد داشته باشيد موفقيت يك برنامه بهبود كيفيت بدون ترسيم يك نمودار استخوان ماهي ميسر نخواهد شد و ترسيم يك نمودار استخوان ماهي يك گام اصلي براي انجام پروژه هاي بهبود يا اصلاحي خواهد بود.

مراحل ترسيم نمودار
- اشكال ، عيب يااشتباهي را كه مي خواهيد رفع نمائيد مشخص نمائيد.
- در جلسه اي با كمك كليه افرادي كه مي توانند به حل موضوع كمك نمايند به علل بوجود آمدن اين علت فكر كنيد و بدون رودربايستي آنچه را كه فكر مي كنيد بيان نمائيد و ثبت كنيد(طوفان ذهني).
- كليه موارد ذكر شده را به علت هاي متعارف مثل نيروي انساني، مواد اوليه، اندازه گيري، ماشين ها، روش ها و محيط تقسيم بندي نمائيد..
- براي حذف هر كدام از استخوان هاي اصلي برنامه ريزي نمائيد. اين كار را مي توانيد با برنامه ريز يحذف استخوان ها كوچك انجام دهيد. با كاهش هر كدام از استخوانها مي توانيد مشكلات را كاهش دهيد. ضمناً مي توانيد براي برنامه ريزي مناسب تر و انتخاب اين مسئله كه بايد كدام استخوان را اول حذف نمود ازنمودار پارتو استفاده نمائيد.
برگه جمع آوري داده ها
اين برگه ابزار سودمندي براي جمع اوري داده ها است كه متناسب با فرآيند و يا نوع اطلاعات مورد نظر مي تواند گوناگون باشد.
نمودار تمركز نقص(برگه چك)
ابزار شهودي جمع آوري داده ها
يكي از ابزار هاي ساده و در اين حال كارا در كنترل كيفيت مي باشد كه استفاده صحيح از آن همراه با تجزيه و تحليل آن منجر به يافتن نتايج جالبي مي شود.
در قسمت بالاي فرم مشخصاتي مانند نام واحد، نام محصول، تاريخ و نام بازرس و ... نوشته مي شود. درقسمت پائين فرم نمايي از فراورده رسم مي شود. بعد از هر بار بازرسي در صورت وجود عدم انطباق روي شكل محصول در محل وجود ايراد علامتي مي زنيم. بعد از چند دوره مي توانيم با تجزيه و تحليل اين برگه به نتايج جالبي برسيم و با توجه به نوع فرآيند مي توان علت بوجود آورنده را كشف و رفع نمود.
در شكل بالا يك قطعه فلزي در انتهاي عمليات پوشش دهي مورد بازرسي قرار مي گيرد و با مشاهده موارد خرابي در محل
آن علامت زده مي شود. بعد از مدتي متوجه مي شويم كه قطعات در محل سوراخ ها داراي عيب مي باشند و ما بايد راه حل مناسب براي حل اين موضوع را پيدا كنيم.
نمودار پراكنش
پراكندگي، وابستگي
يكي از نمودار هاي مفيد است كه بمنظور پي بردن به رابطه بين دو متغير استفاده مي شود. به عنوان مثال تجربه بر سرعت انجام كارتاثير مي گذارد و يا ميزان سرو صدا بر بهره وري تاثير مي گذارد.

براي رسم اين نمودار داده ها بصورت زوجي نظير (X1 , Y1 ) تهيه مي شود. مقدار Y1 بر حسب X1 بر روي اين نمودار رسم مي شود. شكل و نحوه قرارگيري نقاط روي نمودار بيانگر نوع رابطه و چگونگي تاثير و متغير بر يكديگر مي باشد. علاوه بر اين نمودار پراكنش به پيش بيني رفتار آينده يك متغير نيز كمك مي كند.

ر شكل بالا يك الگوي خطي و رابطه صعودي مشخص است . الگوي خطي يكي از ساده ترين الگو هاست و داراي همبستگي مثبت يا منفي مي باشد. يعني با افزايش دما ميزان استحكام بالا مي رود. همبستگي اين دو مشخصه توسط ضريب همبستگي تعيين مي شود.
ضريب همبستگي معياري است كمي براي تشخيص ميزان ارتباط خطي بين دو متغير و عددي است بين 1 و 1- . عدد 1 بيانگر رابطه مستقيم بين دو متغير و عدد 1- ارتباط منفي بين دو متغير مي باشد. چنانچه ضريب همبستگي به عدد صفر نزديك باشد نشان دهنده ارتباط ضعيف بين دو متغير مي باشد.

 واژه های مرتبط: ایزو، گواهینامه ایزو ، استاندارد ایزو ، شرکت گواهی دهنده ایزو ، مشاوره ایزو ، مشاور ایزو، اخذ ایزو،ایزو 9001 ، الزامات ایزو